Ang apat na taong tanong

Gusto nyang dayain ang oras,
Gusto nyang ilagay sa four o clock,
Utos nya sa akin kung pwede daw,
Ikutin namin ang kamay ng orasan.

Isa lang ang sagot ko,
Sa kanyang katabilan,
Hindi pwedeng dayain,
Hindi pwedeng palitan.

Kaya maglaro ka lang.
Darating at aalis ang bawat segundo,
Lilipas ang araw,
At bukas, may alas kwatro na naman.

Paano Sumulat ng Dagli at Dagling "WALLET"

Paano sumulat ng dagli?

Ang dagli ay isang maikling maikling kwento. Pwedeng kalahating pahina  lang o hindi hihigit sa isang pahina. Kung may sobra ay ok lang, pwedeng i-edit para mas paiksiin, para mas malakas ang impact.  Malaking challenge kasi pagtitipid ito ng mga salita sa isang kwentong buhay na may tauhan, milyu, dialogue, conflict at sub conflict, may plot at sub plot at higit sa lahat may statement. May sinabi dahil may nangyari. May dulo dahil may simula. Kahit cliff hanging pa ang ending, isa itong fill in gaps para dugtungan ng readers. Pwedeng makialam, pwedeng buuin ang kwento ng naayon sa gusto nya o pwede ding wasakin-- para buuing muli. Dahil limitado ito salita, pagtitipid ang isang teknik dito, pero hindi pagtitipid ng buhay na nakapaloob sa kwento.

Pwede nating simulan ang dagli sa isang keywords lang. Gaya ng salitang "closure." Marami ng kwentong nasabi tungkol dito. Maikling kwento man o nobela o maging pelikula pa nga. Pero hibdi naman nauubos ang pwedeng sabihin tungkol sa salitang closure. So pag sinabing closure, kwentong pag-ibig lang ba ito? Hindi naman. Pwede ito sa kahit na anong may bagay na may kinalaman ang salitang unfinished business. Halimbawa isang lalaking nagbalik sa riles ng tren na may dalang walllet. Ang wallet ay kahulugan ng buhay nya. Ang gusto kong statement sa kwentong ito ay kung paano ang wallet na sira  sira ang magiging dahilan paano nya  lalagyan ng closure ang kanyang buhay. Ang wallet ang natitirang nag-uugnay sa kanyang ama dahil iyon ang tanging naiwang alaala nito,  kasama sa wallet ang mga lumang larawan. May tauhan na,   may milyu, may plot at sub-plot, may conflict at sub-conflict, at higit sa lahat may gusto ng sabihin. Ang materyal na koneksiyon ng tao sa kanyang sarili at sa iba.

Ganito ko isusulat ang dagli.


"WALLET"

Sa riles ng tren na ito babalikan ko ang lahat. Isang gabi dinala ako dito ni tatay, sabi nya "eto ang tiket intoy, sumakay ka na patungong bicol. Puntahan mo'ng nanay mo." Sa pagitan ng pag-ubo at paghihit ng sigarilyo, pinagmamasdan ko ang may katandaan na nyang mukha. Sabi, tumanda sa init ng araw at sa pagpupukpok ng mga kinukumpuning bahay. "Eto wallet ko, yan lang mapapamana ko sayo. Hindi na siguro tayo magkikita pagkatapos ng gabing ito. Ingatan mo na lang, intoy."

Marami pang sinabi si tatay pero maingay na ang paparating na tren kaya't buka na lang ng bibig ang nakita ko, na may kasamang pag-ubo. At laway na kulay dugo sa bawat pagdahak niya.
Hindi ko na nakita si tatay mula noon. Tumira ako kay nanay kasama ang bago nyang asawa at dalawa kong kapatid sa ina.  Sampung taon ang lumipas at nagbalik ako sa lugar kung saan ko huling nakita si tatay. Sa sulok ng puso ko'y umaasa akong naroon pa din sya, nag-aabang, naghihintay, umaasa sa aking pagbabalik.

Hawak ko ang wallet ni tatay. Sa loob ng mahabang panahon, hindi ko iyon binuksan minsan man. Itinago ko yun na parang itinatagong alaala. Hindi ko nagawang silipin o tingnan man lang ang laman. Noon lang ako nagkaroon ng lakas ng loob na buksan. Isang lumang larawan, namin ni tatay. Napahikbi ako sa unang silip pa lang. Tinatagan ko ang loob ko. Nakita ko ang ilang dadaanin, may singkuwenta, may limang pisong papel pa nga. May kalakip na payslip na naroon ang date at halaga.
Sa likod ay may nakasulat, "huling sweldo ko na, anak."

Hindi ko maunawaan kung bakit ako ibinigay ni tatay kay nanay. Masaya naman kaming dalawa lang na namumuhay, kahit sa gitna ng kahirapan. Kaya kahit pagkaraan ng ilang araw ay may bali-balitang may tumalon daw sa riles ng tren ng huling magkasama kami ni tatay, parang wala sa loob ko ang balita. Hindi ko pinansin, hindi ko ininda. Kahit may isang gabing nakita ko si nanay na umiiyak at may hawak na dyaryo. Niyakap lang nya ako ng mahigpit, lumuluha sya habang blangkado ang mukha ko. Ayokong marinig ang kahit anong sasabihin nya. Ayokong malaman ang laman ng dyaryo. Dahil ayokong malaman ang totoo. Tinalikuran ko lang si nanay na parang walang nangyari.

Sampung taon, noon lang ako nagkalakas ng loob na harapin ang lahat. Noon lang ako umiyak, nagpalahaw at sumigaw. Noon ko lang hinarap ang katotohanang itinatago sa akin ni tatay, may sakit sya. Malalang sakit na sa musmos kong isip ay alam kong wala ng lunas. Inilihim ni tatay. Akala niya'y nailihim nya.

Habang umaalingawngaw ang boses ko sa abandonadong lugar na iyon  istasyong ng tren. Nakikita ko sa aking diwa ang aking ama at rumaragasang tren na sumalpok sa kanyang kaluluwa.

COC

atak ng atak sa gyera,
Para manalo

Luto  ng luto ng sundalo,
Pati dragon inaadobo.

Kung ang barbarian ang nasa kongreso,
Ang  archer ang nasa senado,
Ang dragon ang bantay sa preso,
Ang wizzard, giant at hogs sa presinto.

Ang reyna't hari ay sa malakanyang,
At bantay sa kaban ng bayan.

Ano pang silbi ng pulitiko,
Kundi mamulot ng piso-piso.

"TUSOK"

Sino bang may ayaw sa fishball?

Pagsawsaw mo, sawsaw din ng iba,
Kaya malasa.

Maski bawal pa sa iba.

Kahit pwede kang magkasakit,
O makasakit.

Masarap eh,
Masakit lang sa huli.

"MAY PARA NAMAN!"

Kung sasakay ka ng dyip,
Matuto kang pumara.

Para pag baba mo,
Alam kong maglalakad ka ng palayo.
Dahil ayaw mo ng umupo,
Sa tabi ko.

Wag kang tumakas,
May pamasahe pa naman ako.

my bulate spotmind is back!

Ang buhay ko dito sa canada ay simpleng rock. Trabaho bahay trabaho. Sixteen hours work, five hours sleep, 24/7 update sa internet, fb, facetime, twitter, email, chat, messages.

Iyon ang kabuuan. Pero hindi ang kahulugan.
Dahil maraming prosesong pinagdadaanan. Sa isip ko, sa puso ko, sa buong pagkatao ko. Kahit ano pang gawin ko, it end up that i'm writing.

I'm writing the story of my own.

At paano ko ba nagagawang isulat ang sarili kong kwento? Wala akong diary, wala akong journal. May ipad man ako o may blog, hindi pa din naman letra ang totoong hulmahan nito.

I'm writing my own story through my experiences. Sa bawat segundo, minuto, oras, araw, linggo, buwan at taon, bawat nagdadaang panahon, ay isang karanasang nagtatala sa kwento ng aking buhay.

Ang letra ay isa lamang taguan ko ng mga alaala. At kung nais kong alalahanin at balikan, ito'y mistulang  isang larawang binabasa ko ang bawat imahe, mga galaw at mga damdaming bagama't wala sa pisikal na anyo ay naroon at mayroon.

Noong Linggo, March 6 ay debut ng pamangkin kong si Maimai. Im not physically present dahil i'm thousand miles away. Pero ang mga pangyayari ay karasanang nakapaloob sa aking katauhan, at nararamdaman ng aking pinakapinong balat. Nandoon ang aking buong pamilya. Ang mga malalapit naming kaibigan, noon man at magpahanggang ngayon. Mga taong naging bahagi ng aking paglaki, sa pagbuo man o pagwasak-- at sa huli'y muling pagbuo. At kung mayroon akong gustong burahin na alaala isa man sa kanila, alisin alinman  sa mga ito, -- ito ay ang bawat oras ng aming pagkakalayo. Iyon lamang at wala ng iba. Gustong kong i-rewind ang sarili ko sa iba't ibang panahong nagdaan hindi para baguhin kundi para panoorin lang. Makita uli kung paano ako tumawa, umiyak, magalit, magwala, umalis at bumalik at manatili. Pero wala akong babaguhin maski isang kurot lamang ng tinapay. Wala akong rerepasuhin, ie-edit o iba-block. Dahil hindi ako magiging ako, pag may isang nawala, even a glitch. Hindi ako magiging manunulat ng sarili kong buhay kung may mabubura.

Gusto kong ikuwento ang buhay ko sa maraming pagkakataon. Hindi dahil mamamatay na ako o nais kong mag-iwan ng facebook legacy. Gusto kong ikuwento ito dahil gusto kong manatiling buhay ang aking sarili sa loob ng aking pagkatao. Pagkaraan ng apat na taong pagkakabaon sa buhay ng 24/7 virtual world, i want to rise again. I want to live again. I want to see my old self again. Yung may buhay na ako. Yung manunulat na ako. Yung ako.

This is my real world-- imahinasyong madulas, malikot at pumipiglas!
Welcome back my bulate spotmind.

Kung isusulat ko ang aking love story

Kung isusulat ko aking love story...

Pang facebook ang status nito.
Minsan It's too complicated.
Dahil may malupit na sikreto,
Na ayaw  sabihin kahit na kanino.

Pag maganda ang morning,
Status update agad.
Naka "In a new relationship" ang peg,
But only in your dreams lang sa KPOP.

I want to share my prenup video sa YouTube,
Since I changed my stat to Engaged.
but when I  clicked the upload,
Loading... loading...  until disconnected.

So I end up into an Open Relationship.
No strings attached at pwede kahit kanino.
May friends with benefits pa na fling-cling,
Pero ang ending ay wala namang closing.

Nakakapagod  that's why I ended sa Domestic,
Bugbog dito bugbog doon, so bugbugan pa more...
At ang partnership ko'y may nation tweet,
Trending 40 million all over the world.

Until I found the right one at  maging Married for once.
Kasal kasalan daw sa beach at honeymoon sa Maldives.
sa preparation pa lang ay feeling celeb at ta-artits.
Pero flop ang movie dahil napirata ang vids.

Gusto ko ng magkanta-sigaw ng YAHOO!
Wagas ang swerte ko sa mga netizen beau.
basher ko'y overload sa separated kong post.
ang masaklap nag group add na auto-Divorced.

Naniniwala ka na bang my life is full of twist?
That's why I put my last status as Single-ship,
happy, contented  and still lovely?
Alone, sometimes bitter... but for sure, not so lonely.

Hashtag# virtual love story ni  Glady.

BLAG! Malikhaing Pagsulat sa Popular na Literatura

Available na po ang libro kong BLAG sa National Bookstore;

SM Marikina, SM NORTH, Bestseller SM North, Q.Ave., Trinoma, NBS Superbranch, SM Megamall, Robinson's Galleria, Bestseller Robinson, Shangrila, Glorietta 5, Pioneer, NBS Greenbelt 1, Rockwell, Cash 'n Carry Sen. Gil Puyat Makati, SM MALL OF ASIA, SM Bacoor, NBS Missouri Greenhills, NBS Tutuban, NBS SM Manila, NBS Taft near La Salle,... and will soon be available at NBS Provincial branches...

PAGLAKI KO, GUSTO KONG MAGING...

Sa pagitan ng mga deadlines at trabahong bahay, pakikipag-chat, FB at panonood ng dvd, may ilang sandaling natitigilan ako at nagtatanong sa sarili. Ito na lang ba ang gusto kong gawin sa buhay?

Ang magsulat, magsulat, magsulat at magsulat pa...? Ang sagot ko ay isang malaking OO! Dahil kahit ano pang gawin ko, bumabalik at bumabalik ako dito. Ito ang aking comfort zone. Sa mundong ito, may pakiramdam akong ligtas ako. Nandito ang tunay na hamon ng buhay ko at paglabang naitutulak ko ng husto ang sarili ko.

Noong nasa elementarya pa ako, tinanong ako ng isang guro kung ano ang gusto kong “maging” paglaki ko. Ang isinagot ko, “gusto kong maging artista!” Nagtawanan ang mga kaklase ko. Hindi ko alam kung bakit sila nagtawanan. Dahil ba sa nakakatawa ang sagot ko (dahil kengkoy ako sa klase maski noon pa) o dahil hindi naman ako mukhang artista talaga. Pero totoo sa loob ko ang sagot ko na iyon. Hindi ako nagpapatawa. Mukha lang kasi akong nagpapatawa. Mukha lang kasi akong tanga. Pero mahilig talaga akong umarte. Sa isip ko ay marami akong role na ginampanan. Minsan bida ako, minsan kontrabida, minsan pusong (komedyante), minsan pulis na tagahuli ng kriminal, minsan killer, hehe. Hindi ako natatakot gampanan ang anumang role na gusto kong gampanan sa isip ko. E, ano kung magmukhang aning-aning? Ang mahalaga’y makapag-emote ng husto, kahit sa loob ng banyo, kahit sa harapan ng salamin, kahit pa nga sa loob ng bus. May pagkakataong tatawa-tawa ako habang nakaupo sa bus, komedi kasi ang eksena at komedyante ang role ko. Mayroong silent movie akong ginagawa sa isip ko, ayun, tahimik ako kapag ganoon! Silent nga eh, hehe. Pero kapag may mga dialogue, gusto ko sa sarili kong silid ako nag-e-emote habang nire-rehearse ang mga pamatay na dialogue gaya ng : “Oo, minahal kita, pero hindi ko ‘yon kasalanan! Hinde… hinde… hinde!” Hehe.

First year high school ako noon nang magdeklara ako ng panibagong pangarap o gusto kong maging paglaki ko. Gusto kong maging singer. At iyan ay dahil sa pagkahaling kong tumugtog ng gitara at pagkahilig na kumanta. May ilan pa nga akong sariling komposisyon. Pulos mellow rock at love song ang naging kanta ko noon dahil sa impluwensiya ng dalawa kong kapatid na lalaki na nagturo sa akin na maggitara. Pero marahil ay hindi ako kagalingang kumanta, o baka hindi ko naman totoo na gustong maging singer, kaya't hindi rin ako nagkaroon ng recording album. Hehe. Ngayon kapag sinusumpong akong maging singer, videoke lang ang katapat niyan! Haha!

Lumipas ang panahon at hindi ako naging artista o singer. Pero may mga naging karanasan naman ako sa pag-arte sa teatro pagkatapos kong mag-workshop sa PETA at MET. Humigit kumulang ay nakapag-direct ako ng nasa 20 stage play. Ang una kong play ay may titulong “BUWAN SA TANGHALING TAPAT!” Itinatag ko ang MUNTING TANGHALAN sa PLM, na natutuwa ako dahil hanggang ngayon eh stage group pa rin ito sa nasabing pamantasan. Sinundan ito ng mga play ko na ipinalabas sa SAN SEBASTIAN COLLEGE, TRINITY COLLEGE at iba’t iba pang school. Hanggang Greenheights Subdivision ay nakagawa pa rin kami ng another ng version ng PASKO NA, SINTA KO, isang community play. Ang isa sa hindi ko malilimutang play na nagawa ko ay “ANG BUTANGERA” na ang lead role ay si Jet Pascua. Paano ko ito malilimutan eh remake ito? Ipinalabas ito noong (1950’s) 15 years old pa lang ang aking nanay at siya ang bida. Sa kanya talaga ginawa ng kanyang guro ang role na Butangera. Kakatuwa hindi ba? Musical drama ito. Naging successful ito in terms of feed back at dami ng mga taong nanood. Hindi ako napahiya sa nanay ko at sa original director na dumalo ng unang gabing ipalabas ito. Kabilang sa mga nagawa kong play ay ang DARAKULA (ISANG PANAGINIP), BITAY, GUNI-GUNI NG KISLAP ISIP, etc. Nagwakas ang aking pagte-teatro ng magsimula na akong magsulat sa komiks, telebisyon at romance novel.

Hanggang sa naranasan kong umarte sa harapan ng camera nang maging tauhan ako ng shortfilm na JUAN ORASAN. Nanalo pa ito ng awards na ipinalabas sa iba't ibang kompetisyon, at ang director ay ang aking kaibigan na si Geraldine Flores aka “Ging Maganda” sa kanyang “sikat” na blogsite. Jejeje. Sumunod na offer niya sa akin ay makipag-kissing scene na daw ako sa harapan ng kamera. Haha! Hindi ko iyon kinaya. Doon natapos ang aking acting career.

Sa masalimuot na mundong tinahak ko, ang dami kong tanong na hindi masagot-sagot, sa edad na disiotso ay tila may kung anong puwersang nagtulak sa akin para pagalawin ang bolpen sa pamamagitan ng imahinasyon. Para lang sumagot sa mga tambak na tanong tungkol sa buhay at pakikipagsapalaran ng isang malikot at maligalig na taong tulad ko. Isang araw, sinabi ko sa sarili ko, gusto kong maging writer. Wala akong direkta o tiyak na impluwensiya noong una pero kalaunan ay binasa ko na ang akda ng mga awtor na sina LUALHATI BAUTISA (Dekada 70, Bata-Bata Paano ka Ginawa, Gapo, etc) LIWAYWAY ARCEO (Canal dela Reina, Ang Mag-anak na Cruz, Titser, etc.) F. SIONIL JOSE (The Mass, Viajeros, etc.) RICARDO LEE (Si Tatang at ang mga Himala, Brutal na isinalibrong script sa pelikula, etc.) EDGARDO REYES (Sa mga Kuko ng Liwanag, Laro sa Baga, etc), GARBRIEL GARCIA MARQUEZ (100 Years of Solitude, etc.

At isang araw, natagpuan ko ang sarili na nagmamakinilya at sumusulat ng nobelang may titulong MALALIM NA SUGAT, isang nobela na hanggang ngayon ay hindi pa rin napa-publish. Kung bakit, ewan ko. Baka natatakot akong ipaangkin sa iba ang kuwentong ito. Sabi kasi, inaangkin na ng sinumang mambabasa ang kuwentong kanyang nabasa sa pamamagitan ng pagbibigay ng sariling pagpapakahulugan. Sa ganitong proseso ay “namamatay na ang awtor” sapagkat hindi na kanya ang kahulugan ng akda. May sense ang teoryang ito, hindi ba? Malay nga naman ng manunulat sa sariling pagbasa at impluwensiyang nakukuha ng mambabasa sa isang akda? Siguro, ayaw ko pang ipamigay ang “kahulugan” ng aking nobelang MALALIM NA SUGAT. Baka masyado ko itong pinepersonal at itinatayang isang pinakamahalagang “posesyon” ng pagka-manunulat. Baka lang naman. O baka wala lang talagang “matagpuang” makakagustong publisher, hehe. Lalo’t di ko naman inilalapit.

Noong kumuha ako ng kursong Malikhaing Pagsulat sa UP. Maraming nagtanong sa akin kung bakit mag-aaral pa ako eh nagsusulat na nga ako? Noong una ay hindi ko masagot ng malinaw ang tanong, basta gusto ko lang mag-aral, ganoon lang kasimple. Kalaunan ay natuklasan kong ang pagiging manunulat ay walang katapusang pag-aaral, pagtuturo, pagbabasa at pagsusulat, walang katapusang pagdaragdag ng mga kaalaman at karanasan. Walang katapusang pagba-blog, hehe. May ilan namang nagsabi sa akin, libre ang blog ah, sayang ang mga materyales na inilalagay at ipinababasa mo ng libre. Para sa akin, hindi sayang kahit kailan ang makapagbahagi ng isa, o dalawang kaalaman sa mga nais matuto at makatuklas ng mga bagay-bagay sa paligid. Hindi maramot magbigay ng kaalaman ang manunulat. Iyan ang “katangiang” nakatitiyak akong taglay ng lahat ng manunulat sa mundo!

Hanggang ngayon, may mga pagkakataong nagtatanong pa rin ako tungkol sa kung ano ba ang gusto kong “maging” paglaki ko. Eh malaki (physically) na nga ako ngayon, hehe. At kabilang sa mga tanong na naglalaro pa rin sa isipan ko kung minsan-- kung naging artista ba ako sa tunay na buhay, ano kaya ang mga papel na ginagampanan ko? At kung naging singer ako, ano naman kaya ang kantang kinakanta ko?

Siguro... siguro lang naman, ang papel na ginagampanan ko sa pelikula, telebisyon at maging sa teatro ay ang mga tauhang isinusulat ko rin. At ang mga kantang kinakanta ko ay mga awiting isinasama ko rin sa mga romance novel na isinusulat ko. 

FREE WRITING WORKSHOP

Sampu hanggang kinse minutos lang, isang maikling kuwento na ang magagawa ng isang manunulat sa pamamagitan ng paggamit ng teknik na free writing.

Maraming nagsasabing gusto nilang maging manunulat, ang problema ay kung paano ito sisimulan. Mayroong hindi agad makabuo ng plot, mayroong mahina sa characterization, at mayroon cliché mag-dialogue. Maraming gustong maging manunulat o kung minsan nga’y manunulat na ngang talaga pero mayroong “weakness.” At ang weakness na ito ay tinatawag nilang mental block o kaya’y black moment ng kanilang mga sarili.

Kapag nasa ganitong kondisyon ang utak ng isang manunulat pero gusto niya o may pangangailangan siyang magsulat, may ilang pamamaraan para makapagsimula o may masimulan. Mahalaga sa pagsusulat ang may nasisimulan para may maide-develop na plot kaysa nananatiling hindi gumagalaw ang bolpen.

Maaaring pumili ng isang tahimik na lugar kung nanaisin. Pero ito hindi necessary. Kahit maingay, kahit magulo, kahit matao, kahit sa loob ng bus o jeepney, kahit nga sa mga fastfood, effective ang free writing sa mga ganitong lugar upang may makitang mga detalye, maliliit na bagay o mga pangyayaring puwedeng ipaloob sa plot na nais buuin.

Kung nasa mataong lugar, mas mabuting gumamit ng papel at bolpen upang mas madali ang pamamaraan kumpara sa laptop o makinilya. Isulat ang oras, lugar, panahon (temperature o ambiance), mga taong naglalakad o nakikita, mga karakter na may potensiyal na gamitin sa plot. Isulat ang mga walang kawawaaang naririnig sa paligid. Halimbawa, may dalawang batang namamalimos, “Ate pahinging piso. Ate ako rin. Alis, alis, ang babaho n’yo!” Isulat ang naririnig sa dalawang mag-boyfriend na nag-aaway, “Ano ba? Ano bang problema mo? Wala akong problema, nanakakainis ka. Akala mo hindi ko alam na itine-text mo si Anna.” Isulat ang aleng nagtitinda, “o suki, mura lang, bili na.” Isulat ang sinasabi ng jeepney driver sa pulis na nanghuhuli, “Boss kalalabas ko lang eh. Pasensiya na.”

Kapag naisulat na ang lahat ng bagay na narinig at nakita ay puwede na itong i-plot.

MILYU: KALSADA
ORAS: alas tres ng hapon
AMBIANCE: matao, magulo ang paligid, maingay, may mga vendor, maraming jeep sa kalye, mabibilis ang mga sasakyan, maalinsangan ang paligid.
MGA TAUHAN: mag-boyfriend, ale, dalawang bata, pulis, jeepney driver, tindera.
TITULO: may kinalaman sa kalsada.

Simulan na ang pagsulat ng plot o kuwento. Ano ba ang posibleng kuwento ng ganitong tagpo at mga tauhan? Drama ba ito? Comedy ba? Horror ba? Uso ang horror.

Ah, horror. Sige, horror.

Anong mga elemento ang puwedeng ilagay para maging horror ang kuwentong nasa gitna ng kalsada, alas tres ng hapon, at sa isang mataong lugar?

Challenge ito. Isang napakalaking challenge.

So, ang mga elemento ng horror na puwedeng ilagay ay asuwang, maligno, mga pangyayaring kakila-kilabot, multo, etc.

Okey multo. Challenging ang kuwentong multo sa katanghaliang tapat.

Ganito ko isusulat ang kuwentong nakita ko sa paligid.

Ang title: SA KABILANG KALSADA

Magulo ang paligid. Kasing gulo ng isipan ni Harvey, pagkatapos ay inaaway pa siya ni Marie. Maingay ang kalsada dahil sa mabilis na takbo at salitan ng mga pumapasadang jeepney. Makulit at maligalig pa ang dalawang bata na kanina pa nanghihingi ng pera kung kani-kanino. At naispatan pa ng dalawang ito ang isang aleng may kasungitan.

“Ate pahinging piso.”

“Ate ako rin.”

“ Alis, alis, ang babaho n’yo!”

Tapos itong si Marie, ayaw pang tumigil sa kangunguyngoy kay Harvey.

“Ano ba? Ano bang problema mo?”

“ Wala akong problema, nanakakainis ka. Akala mo hindi ko alam na itine-text mo si Anna?”

“Namputsa! Marie, ang tagal na noon! Matagal na kaming hindi nagkikita ni Anna!”

“Sinungaling ka! Kanina pa kaya siya nasa likuran natin! Kanina ka pa kaya niya sinusundan!”

“Ano?” Buong pagtataka ni Harvey. Nagpalinga-linga pa ito at tiningnan ang paligid para hanapin si Anna.

Narinig pa ni Harvey ang jeepney driver na nagpapaliwanag sa pulis na nanghuhuli. “Boss kalalabas ko lang eh, pasensiya na.” sabay kamot ng ulo.

Tumunog ang cellphone ni Harvey. May nag-text. Agad inagaw ni Marie ang cellphone at binasa.

“Marie, ano ba?”

“Sinungaling ka talaga, bakit mo sasabihing hindi na kayo nagkikita ni Anna? Bakit sinasabi niya ditong hihintayin ka niya sa kabilang kalsada?”

“Ano?” Lalong nagulat si Harvey. Hindi niya alam ang mga sinasabi ni Marie.

Pag-angat ng mukha niya, nakita nga niyang papatawid si Anna papunta sa kabilang kalsada, habang may paparating at rumaragasang sasakyan.

Sumigaw si Harvey. Para siyang namamalik-mata lang pero totoong lahat ang nakikita niya. Masasagasaan si Anna.

“Anna!!!”

Iglap at nawalan ng kontrol sa sarili si Harvey. Awtomatikong gumalaw ang mga paa niya para tumakbo, para iligtas si Anna sa tiyak na kapahamakan.

Hindi nakakilos si Marie. Natigagal siya. Lalo na ng makita niyang si Harvey ang sumalpok sa rumaragasang sasakyan. Hindi niya nakita si Anna. Hindi niya alam kung saan nakita ni Harvey si Anna at bigla na lamang itong sumigaw at nagtatakbo.

Mabilis ang mga sumunod na pangyayari. Nagkakagulo ang mga tao. Nakahandusay sa kalsada si Harvey. Wala ng buhay. Basag ang bungo. Pinaalis ng pulis ang mga taong nag-uusyoso. Napahesusmaryosep ang aleng hinihingan ng dalawang bata ng pera at dahil sa hindi inaasahang pangyayari ay agad nitong naabutan ng tigsi-singkuwenta pesos ang dalawang bata. Parang walang anuman ang nangyaring aksidente para sa tindera, patuloy lang itong nagtinda. Ilang beses na raw kasi itong nakakita ng na-hit and run sa lugar na iyon.

Muling tumunog ang cellphone ni Harvey na hawak ng tigagal pa ring si Marie. Hindi pa nito nababasa ang text messages mula sa kapatid ni Anna na si Pol.

“Bro, patay na’ng kapatid ko, kaninang alas tres, pinaaalam ko lang para alam mo ang nangyari sa ex mo.”

Ilang minuto pa lang ang nakakalipas, nakipagkita na nga si Harvey kay Anna sa kabilang kalsada.

eNd.

Marami pang posibilidad na maaaring gawin sa plot na nabuo o sa kuwentong nasimulang sulatin. Puwede itong maging drama, love story, comedy, etc. Mula sa dagli (o maikling maikling kuwento), puwede itong maging isang maikling kuwento o kaya'y maging isang nobela. Bakit ang hindi? Ang lahat ng malaki ay nagsisimula sa maliit. At ang maliliit ay ang mga detalyeng naka-ugnay sa malalaki.

Kasama sa workmode ng isang manunulat ay ang bumuhay ng mas maraming posibilidad na kuwento at pangyayari sa isang simpleng plot na nabuo. Habang gumagana ang isip sa isang nabuong plot mula sa mga nakita't napakinggan sa pali-paligid, patuloy lang ang manunulat sa pagtanggap ng mga ideyang payayabungin pa niya hanggang sa marating na niya ang pinakadulo ng kanyang isinusulat na kuwento. :)

ILANG TIPS SA PAGSULAT NG HORROR STORY

Sa pagsulat ng horror story, dapat ay mas less ang dialogue at piling pili ang mga sasabihin ng tauhan dahil mas madalas ay lagi silang nakikiramdam lang.

“L-loleng… ikaw na ba ‘yan?” May mababakas na takot sa tinig ni Alva.

Sa pamamagitan ng dialogue na ito ay malalaman na may hinihintay si Alva pero hindi siya nakakatiyak kung sino ang darating o dumating. Tiyak may dumating dahil may naramdaman si Alva. At sa pamamagitan ng pakiramdam ni Alva, maaaring paglaruin ng manunulat ang imahinasyon ng mambabasa. Maaaring ang dumating ay hindi ang hinihintay ni Alva kundi isang malaking banta sa kanyang buhay o anumang bagay na may kinalaman sa takbo ng kuwento.

Parang laging time space warp dahil nagse-set muna ng mood sa eksena bago i-reveal ang mga nakakatakot na bagay. Kapag nauna na ang nakakatakot na mga eksena, wala ng thrill ang mga susunod na pangyayari. Parang ibinabad na agad sa suka ang pakiramdam ng mambabasa.

Maraming mga images o dark images na gumagalaw sa kuwento. Hindi necessary na i-reveal agad ito sa mambabasa. Mas maganda kung kusang nakikita ng reader ang mga images sa pamamagitan ng paglalaro sa kanilang imahinasyon.

Umatungal ang mga aso. May narinig si Alva na mga yabag… papalapit… Umangat ang pinto. Umingit. May aninong gumalaw at naglaro sa diwa ni Alva, ang karit ni kamatayan. Naglaro lang. Dahil hinding hindi niya gustong magkatotoo. Na dinalaw na naman siya ni kamatayan sa kanyang panaginip.

Mas descriptive ang lugar pero mas dark ang mood at description. Maraming nakikita sa pamamagitan ng mga salita. Ang mga naririnig kadalasan ay tunog lang, musika, tili, panaghoy, o kawalan. Gloomy ang kapaligiran o ambience. Mausok o mahamog. Malamig ang klima. Palaging nagbabanta ng malakas na pag-ulan. O akala mo’y uulan ng malakas o kauulan ng malakas. Mababa ang emosyon ng mga tauhan. Palaging cool, pati kilos, pati mga tingin. Mabagal ang kilos nila at palaging tumitingin sa takbo ng orasan. Kapag humahangos o nagmamadali, nariyan na ang panganib. Mas mae-excite ang mambabasa kapag ginamit ang mataas na emosyon, pagiging hyper, mabilis na pagkilos kapag nasa climax na ng istorya o nasa maigiting na pakikipagtunggali ang tauhan. Ang panahon ay mas nakakapagbigay ng malamig na pakiramdam sa mambabasa. At kung ang layunin ng manunulat ay ang manakot, kailangang mailagay muna niya sa ganitong pakiramdam ang mambabasa.

"Alas-tres na ba? Parang sais na ah. Naku, Pedro, sumilong ka na nga at mamya ay magsisimula ng mag-atungalan ang mga aso.”

Mas mabagal ang galaw ng oras at araw. Nakakainip sa simula ang kuwento na akala mo’y walang malaking pangyayaring magaganap. Isang tipikal na kuwentong pang-araw-araw lang. Parang walang anumang lumilipas ang oras. At kung kailan papadilim na ang buong paligid, ay saka pa matutuklasan ang isang bangkay na wakwak ang dibdib at laslas ang bituka. Tipong halimaw ang may kagagawan.

Mas epektib ang sigaw na walang sounds. Mas epektibo minsan ang mga sounds lang kaysa sa deskripsiyon.

“Bebong! Bebong! Maryosep na bata ka! Anong nangyayari sa’yo?Magsalita ka!”
Panay lang ang kumpas ng kamay ni Bebong na nagtuturo ng isang bagay na natuklasan. Parang ibinabad sa suka ang kanyang mukha dahil sa sobrang takot na nararamdaman. Hindi siya makasigaw. Ang kanyang tinig ay tila naibaon sa ilalim ng hukay dahil sa takot na nararamdaman.

Less blood. Kapag nai-set sa mambabasa ang bloody scene, nawawala sa kanila ang thrill at suspense. Masasanay na agad sila sa mga eksenang nakakabigla at nakakatakot. Kailangang makapag-set muna ang manunulat ng mga eksenang mambibigla.

Naglalakad si Bebong sa gitna ng talahiban. Ewan kung bakit bigla siyang nakaramdaman ng antok. Humikab siya, at habang nakapikit ay natalisod siya. Pagmulat ng kanyang mga mata, isang bangkay na nakataob ang gumimbal sa kanya.

“P-pa… patay!”

Marami ang mabubuong misteryo at mga kuwestiyon. Kaninong bangkay iyon? Bakit pinatay? Paanong pinatay? Bakit nasa lugar na iyon? Ang ang tunay na anyo, hitsura at kalagayan ng bangkay? Sa oras na iharap ang bangkay ay saka pa lamang malalaman na wakwak ang dibdib nito at laslas ang bituka.

Kailangang bigyang konsiderasyon ng manunulat kung ano ang kakayahan ng mambabasa na maging malikhain at magpagana ng imahinasyon. Laging isaisip na mas maraming nai-imagine ang readers habang sila’y nagbabasa kaysa sa ating mga nagsusulat. Huwag tawaran ang kakayahan nila o huwag limitahan ang kakayahan nilang makakita ng mga bagay na hindi nakikita ng manunulat. Hayaang papaglaruin ang kanilang imahinasyon sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga “open images.” Sa ganoong paraan naise-set ang mood nila at mas nagiging nakakatakot sa kanila ang binabasa. Gumamit ng mga imahe na kabisado o nakaka-identify ang readers gaya halimbawa ng Friday the13th, malas na lugar, mga kasabihan, spirit of the glass, etc. Maaring gumamit ng milyu na masikip at madilim tulad ng tunnel, basement o abandonadong building. Maaaring gumamit ng konsepto ng luma gaya ng old house, portrait, old cementery, etc. Subukang bumasag ng mga kumbensiyon after makabuo ng isang traditional na plot. Halimbawa, ang white lady ay binasag ni Sadako bilang isang batang babaeng ghost. Lalaki naman halimbawa ang gawing multo, isang makisig na lalaki at tipong artistahin, tipong crush ng bayan! Only to find out, he’s dead a long time ago.

Gumawa ng hindi malilimutang ending.

Tumatakbo si Alva. Nakaligtas na siya. Tiyak niya sa sariling nakaligtas na siya. Nagpapasalamat na nga siya ng husto sa Diyos dahil sa kanyang kaligtasan. Hanggang sa mahapo siya sa pagtakbo dahil pakiwari niya’y paikot-ikot lang siya. Natigilan siya. Nakita niya ang sariling bangkay. Wakwak ang dibdib, laslas ang bituka. Nakasubo sa bibig niya ang lamang loob. May naalala siya. Naglaro sa diwa niya ang ilang eksenang naganap ilang sandali pa lamang ang nakalilipas. Mismong siya ang nakakita kung paano niya kinain ang sarili niyang lamang-loob hanggang sa tuluyan siyang malagutan ng hininga. Nakikipag-agawan ang katinuan ng kanyang isipan upang labanan ang kagimbal-gimbal na paglamon sa sarili niyang lamang loob. Huli na ng natuklasan ni Alva na nabigo siya. Nananaghoy na ang kanyang kaluluwa.

txt from a CCP insider

“Lamay at prusisyion: F. Sionil Jose, Arturo Luz, Bienvenido Lumbera, Virgilio Almario, BenCab will lead artists and community in a necrological serviceand funeral march for the national artist awards. Friday Aug 7, 2pm at the CCP front ramp. Makiramay tayo!”

SUPPORT THE PETITION

http://www.petitiononline.com/ccaparas/petition.html

Carlo J. Caparas is Not Qualified to be National Artist Petition
Source: www.petitiononline.com
Carlo J. Caparas is Not Qualified to be National Artist Petition, hosted at PetitionOnline.com

PAALAM SA ATING INA

PAALAM PANGULONG CORY AQUINO... at maraming marami pong salamat.

Mananatili ka sa puso ng sambayanang Pilipino...

You may rest in peace, Madam president. MAY THE LORD BE WITH YOU ALWAYS.

POP LIT 101

ANG PAGPAPALAGANAP NG MGA KAHULUGAN AT SIGNS

Ang popular literature ay mabisang daluyan ng kamalayan dahil ito’y accessible sa market at maraming tumatangkilik. Kadalasan ay magaan ang lengguwaheng ginagamit kaya’t madaling maunawaan ang nilalaman. Nagiging instrumento ito sa pagbibigay ng bagong kahulugan ng ilang terminolohiya at ng mga bagong salitang umuusbong sa bawat panahon. Kabilang sa pop lit ang komiks, romance novel, horror stories, magazines, etc.

Ang unang kasangkapan ng pagpapalaganap ng pop lit ay ang wikang ginagamit. Kadalasan na nagagamit ay mga wikang islang at taglish, mga usong salita na dumaan sa proseso ng paglikha ng kahulugan.

Halimbawa, ang salitang papa sa mag-ina ay tumutukoy sa ama ng anak. Pero maaaring ang papa sa magkapatid ay tumutukoy sa boyfriend ng isang kaibigang babae. Ang salitang ang lupit mo naman ay na naging ekspresyon bilang paghanga. Ang lupit mo naman na ang ibig sabihin ay ang galing mo naman. Ang text messages gaya ng where na u? dito na me. Nangangahulugan ito ng usapan, meeting place at paghahanapan. Ang Text text na lang ay nagpapakahulugan ng pagtetext ng isang magkaibigan o magboyfriend. Ang mga ganitong proseso ay lumilikha ng signs at proseso ng komunikasyon. Ang salitang girl ay nangangahulugan ng batang babae subalit ito’y naging expression o pantawag sa isang kikay na babae. Ang salitang kikay ay nangangahulugan ng isang babaeng friendly, makulit, palatawa, palabiro, aktibo, sunod sa uso at may fashion trend.

May mga espekulasyon kung saan nagsimula ang salitang jologs subalit wala pang masasabing malinaw na batayan. May nagsasabing nagsimula ang ito sa fashion ng isang artista na tinawag na jolens at naging jologs. Mayroon din namang nagsasabi na ito’y nagmula sa salitang tuyo at itlog na siyang pagkain ng mga trying hard na maging elite. Hinango raw ito mula sa salitang mongoloid- pinaikli at naging goloid at nang baligtarin ay naging diolog/ diologs/ jologs.

May tatlong pangungusap na maaaring iisa ang pakahulugan subalit maaari din naming magkaroon ng iba’t ibang konotasyon. (1) Puzzle ang lalaki para sa babae.
(2) Pira-piraso ang lalaki para sa babae.
(3) Mahiwaga ang lalaki para sa babae. Sa una, simple lang ang gustong sabihin. Mayroong bagay na naguguluhan ang babae tungkol sa pagkatao ng lalaki, puzzle na kailangang pagdugtong-dugtungin upang maunawaan ang katauhan nito. Sa pangalawa, maaring ang lalaki’y hindi buo sa paningin ng babae dahil kulang ang pagkalalaki o pagkatao nito, pero posible rin na ang ibig sabihin ay ang literal na pira-pirasong katawan ng lalaki. Sa pangatlo, mahiwaga ang lalaki para sa babae, posibleng ang kahulugan nito ay mahiwaga dahil may plano itong pumatay o mahiwaga dahil may lihim ito. Ang paggamit ng salitang taglish ay nagpapagaan sa mga mambabasa kung paano babasahin ang kahulugan ng teksto. Mas madaling unawain ang kahulugan ng puzzle kaysa pira-piraso o mahiwaga dahil na rin sa pagiging biswal at kongkreto ng salitang puzzle. Ang puzzle ay isang uri ng board game na dala ng west culture at karamihan naman ay nakapaglaro na nito kaya’t pamilyar na ang lahat sa salitang puzzle.

May isang eksena sa nobelang When Forever Comes. Sa ilang palitan ng dialogue at ilang description ay maaari ng magkaroon ng iba’t ibang pagpapakahulugan at interpretasyon.

Nakangiti ang lalaki nang pagbuksan niya ito ng pinto. Dalawang taon ang tanda nito sa kanya. Walang okasyon pero may dala itong bote ng champagne. Hinagkan siya nito sa pisngi.
“How are you now?”
“Maganda pa rin.”
Pumasok sila sa loob ng condo unit.
“How’s life? Mukhang busy ka.” Pangungumusta ni Ralf.
“Parang ikaw. Hindi natatapos ang workload. Marami pa ring deadlines,” tugon niya “Hindi nauubos. Maraming problema sa editorial, hindi natatapos.” Tugon ni Kristin.

Sa loob ng ilang pangungusap ay naipakilala na sa mambabasa ang ilang katangian taglay ni Ralf. Sweet at masuyo siyang lalaki. Naipakilala na rin si Kristin bilang isang busy person. Nailarawan na rin ang katangian niya bilang babaeng pretty and witty. Sa palitan ng kanilang dialogue, obvious na magkakilalang- magkakakilala na sila. Nalaman na rin kung saan nakatira si Kristin dahil sa paggamit ng salitang condo unit. Base na rin sa tirahan ni Kristin ay alam na ng mambabasa kung ano ang standard of living niya. Ginamit rin ang champagne upang ipakilalang nasa middle class ang dalawang tauhan. Ang paraan ng kanilang pag-uusap ay nagpakilala rin sa dalawa bilang mga edukadong tao at may hanapbuhay.

Ang mga kahulugan at signs ay nabubuo dahil sa mga nagaganap na inobasyon ng pangungusap at ito'y higit na napapalaganap ng pop lit. Ito ay abstraktong nililikha ng tao’t kapaligiran at napapaunlad bilang instrumento ng komunikasyon sa loob ng isang partikular na lipunan.

MALIKHAING PAGSULAT 101

PLANTING O PAGTATANIM

Pagtatanim. Kadalasan ito ang nagiging problema o loopholes ng maikling kuwento o nobela. Ang nobelang hindi nagkaroon ng pagtatanim sa umpisa pa lamang ng kuwento ay walang aanihing bunga sa dulo ng istorya. Kapag hindi nagkaroon ng planting o pagtatanim ang dulo ng kuwento’y nagiging kabigla-bigla. Hindi kapani-paniwala ang biglaang pangyayari. Ang isa pang negatibong resulta ng hindi pagtatanim sa umpisa, nagiging mahirap lagyan ng resolusyon ang problema sa dulo. At upang mabigyan ng solusyon ang problema ay mamamatay ang antagonist sa pamamagitan ng aksidente o pinaparusahan upang magkaroon ng happy ending. Hindi na binibigyan ng importansiya ang malaking role ng antagonist kaya nagiging cliché ang ending. Kung walang back story ang antagonist, mas nagiging illogical at lalong nawawalan ng katarungan ang pagbibigay sa kanya ng characterization. Ginagawang masyadong masama ang antagonist para lang masabing kontrabida siya ngunit hindi na-establish ang mga pinanggagalingan niya.

Sa nobelang Remember Me Once More, Chapter 1, pahina 14- 17, isa ito sa halimbawa ng planting sa character nina Meg at Joshua.

Nasa harapan si Meg ng Film Center dahil manonood siya ng isang German Experimental Fil. Marami siyang kaklase at kakilala na manonood din, grupo-grupo ang mga ito. Napansin niya na nakatayo si Joshua sa isang sulok, panay ang hitit-buga sa hawak nitong sigarilyo. Napansin na naman ni Meg ang pag-iisa ng lalaki. Madalas ay ganoon si Joshua, nasa sirkulasyon, subalit parang wala. Hindi ito kasama ng maski na anong grupo; lagi itong isolated.

“Puwede nang pumasok! Itapon na ang mga sigarilyo, bawal ang usok sa loob,” announce ng isang lalaking may hawak na megaphone. Nagpasukan na ang mga manonood na estudyante. Nagpaiwan si Meg sa grupong kasama nya.
“O, bakit?” tanong ng isa sa mga kaibigan niya, si Haidee.
“Mauna na kayo, may hihintayin pa akong friend. Ipagreserba n’yo na lang ako ng upuan."

Wala naman talaga siyang hinihintay. Tumayo lang din siya sa isang sulok at matamang pinagmasdan ang kilos ni Joshua. Parang walang anuman dito ang nagaganap sa paligid. Nagmamadaling nagpasukan ang mga estudyante sa loob ng Film Center samantalang ito’y relaxed lang na nakatayo at panay pa rin ang hitit-buga ng sigarilyo. Nginitian pa siya nito nang magtama ang paningin nila. Nilapitan siya nito nang gumanti siya ng ngiti.

“May hinihintay ka?” Tanong sa kanya ng lalaki.
Marahan siyang tumango.
“Baka hindi na dumating iyon,” sabi pa ni Joshua.
“Ikaw, hindi ka pa ba papasok?” tanong naman ni Meg.
”Mamaya nang konti, inuubos ko kasi ito, sayang kasi.”
“Sayang ang usok?” nagawa niyang itanong sa lalaki.

Nagtama ang paningin nila at nakita niya ang makahulugang tingin ni Joshua, tinging tila sinusuri ang sinabi niya.

“I know you’re a critic, pero hindi ako pelikula na pinapanood,” sabi pa ni Meg.
Napangiti si Joshua sa kanyang sinabi, “Hindi naman kasi ako sa usok nanghihinayang.”
“Ano pa ba ang puwedeng panghinayangan sa sigarilyo bukod sa usok nito? Nicotine?”
Umiling si Joshua. “Sayang ang naiisip ko habang inuubos ko ang sigarilyo.”

At natigilan siya sa sinabing iyon ni Joshua. Ibang klase talaga ang pananaw at ideya ng lalaking ito, sa isip-isip ni Meg. Ubos na ang sigarilyo ay itinapon na ni Joshua ang upos sa basurahan.

“Let’s go inside, kung hindi mo na hihintayin ang hinihintay mo.”

Sumabay na si Meg kay Joshua sa pagpasok sa loob ng Film Center. Marami pang bakanteng upuan.

“Saan ka uupo?” Tanong sa kanya ni Joshua.
“Nasa harapan ang mga kaibigan ko, doon kami madalas na pumuwesto. Ikaw?
“Dito sa likuran ang paborito kong puwesto.”
“Nag-iisa ka na naman diyan,” puna pa ni Meg sa lalaki.
“Okey lang. Mas nag-iisa, mas maraming napapanood.”
“What do you mean?”
“Hindi lang naman pelikula ang dapat panoorin. Pati mga tao.”
“Then ayokong kasama ako sa mga panonoorin mo.”

At magkatabi silang nanood ng experimental film na nakasalang sa telon nang mga sandaling iyon.

Mula Kabanata 1 hanggang Kabanata 7 ay maraming nangyari hanggang sa nagkahiwalay sila. Muli silang nagkita sa Kabanata 8 pahina 99-100, ganito na ang usapan nila at dito ko na inani ang mga itinanim ko noon.

Nagkita sina Meg at Joshua sa cafeteria ng isang sikat na hotel. Malaki na nga ang pagbabago ng personalidad ng lalaki.

“You look good,” bati pa ni Meg.
Mas disente nang tingnan at kumilos si Joshua ngayon. Mas credible na ang personalidad at ugali nito.
“You look great,” ganting papuri naman ni Joshua.

Inaasahan na niya ang mga papuring iyon dahil totoong mas gumanda pa siya sa paglipas ng panahon. Mas lumutang ang kanyang kagandahan ng mag-late –twenties na siya. Nagsalo sila sa isang dinner at pagkatapos ay nagsindi ng sigarilyo si Meg. Napansin niyang pinagmamasdan siya ni Joshua.

“Why?” usisa niya sa lalaki.
“Naninigarilyo ka na pala ngayon,” nakangiting puna ng lalaki.
“Ikaw ang nagturo sa akin nito, remember?” nakangiti ring tugon niya.
“Napaka-bad influence ko pala sa’yo noon.”
“Don’t say that, choice ko naman ito.”
“Hindi na ako naninigarilyo.”

Siya naman ang natigilan sa sinabi ni Joshua at matamang pinagmasdan niya ang lalaki.

“Really?”
“Noon kasi, ginagamit ko ‘yan para mag-isip.”
“So, hindi ka na nag-iisip ngayon.”

At natawa na naman ng mahina si Joshua. Napansin ni Meg na kakambal na ni Joshua ang mga ngiti’t tawa ngayon. Parang ang gaan at ang saya na ng buhay nito.

“Ginagamit ko ang sigarilyo noon sa pag-iisip ng mga problema ko sa buhay.”
“So wala ka ng problema ngayon? Nagkabalikan na ba ang daddy at mommy mo?”
Umiling si Joshua. “It’s not like that. Hindi na big deal sa akin ang problema. I can handle it relaxed and easy. Sabihin na nating composed na ako ngayon. Alam ko na ang gusto ko, alam ko na ang ayaw ko.”
“Good thing for you, huh?”
“You look troubled,” puna naman sa kanya ni Joshua.
“What?”
“Hindi ka kasi mapakali kanina pa. Naiilang ka yata sa akin.”
Pinilit ni Meg na I-relax ang sarili. “Hindi naman, medyo naninibago lang ako.”
“How’s Gary?”
Natigilan siya sa tanong ni Joshua. “What about him?”
“Kumusta na kayo?”

Ayaw niyang pag-usapan si Gary; ayaw niyang magkuwento ng maski na ano tungkol dito; ayaw niyang ma-spoil ang gabi nila ni Joshua, ayaw niyang may masayang na moment dahil hinahabol niya ang oras lalo’t bukas ay ikakasal na siya kay Gary.

Sa umpisa ng kuwento, si Joshua ang lalaking maraming hang -ups sa buhay kaya’t naninigarilyo siya. Iyon ang kanyang manifestation. Si Meg naman ang naninigarilyo ngayon dahil pagkaraang makamit niya ang maraming tagumpay at ipagpalit si Joshua kay Gary --- sa paglipas ng panahon ay napagtanto niyang hindi ‘yon talaga ang tunay niyang kaligayahan at hindi si Gary ang lalaking papalit kay Joshua sa puso niya. Siya naman ngayon ang maraming hang- ups.

Ang kuwento ay tungkol sa dalawang tauhan na ang goal ay “searching for ultimate happiness.” Nagamit ang planting sa pagko-contrast ng personality ng dalawang tauhan at gawing cycle ang mga pangyayari sa buhay nila. Hindi na kailangang palabasing masama si Gary upang magback-out sa kasal nila si Meg. Si Meg mismo ang antagonist ng sarili niyang puso kaya hindi siya lumiligaya. Kailangan niyang ma-realize iyon para magkaroon siya ng happy ending. Kailangan niyang amining all these years, everything is a lie. And Joshua is the only real thing.

A GENIUS NEVER SAYS GOODBYE...

"If I knew that today it would be the last time that i will see you, I will embrace you strongly to be the guardian of your soul.

If I would know that there would be the last minutes
that i will see you, I will say to you, "I love you" and wouldn't assume that you would know it."

"Nobody would remember you if you keep your thoughts secret. Force yourself to express them."


GABRIEL GARCIA MARQUEZ

MY FATHER'S DAY

Ano kaya ang mararamdaman ng isang tao sakaling malaman niya na namatay na ang other woman ng kanyang ama?

Ano kaya ang naramdaman ko?

Nalungkot ako. Kahit nakakatawang isipin para sa iba na malungkot para sa kamatayan ng isang taong naging sanhi ng marami nilang kalungkutan sa buhay lalo na sa pamilya. Almost 26 years, mahigit pa sa kalahati ng buhay ko sa mundong ito sila nagsama. At kami ang nagmukhang other family. Kami ang dinadalaw paminsan-minsan. Masuwerte na ang once a month. Minsan nga pag may okasyon lang. Minsan absent pa.

Ngayon ko lang ito aaminin. Malaki ang naging epekto nito sa buhay ko. Sa pagkatao ko. Sa mga naging kalungkutan ko. Sa maraming mga luhang ibinuhos ko, sa script mang isinulat ko, sa loob man ng banyo, at mga paninisi sa bawat kabiguang dinaranas ko sa iba’t ibang yugto ng buhay… sa iba’t ibang phase ng pag-ibig.

Pero nalampasan ko ang pinakamabigat na stage, yung panahon na kailangan ko pa ng ama. Iyong panahon na marami akong tanong na hindi na masagot. Iyong panahon na pinipilit kong maging mabuting tao… baka sakaling kapag natuwa siya sa akin, eh baka maisipan niyang bumalik at huwag na ulit umalis. Nalampasan ko ang oras ng pag-aagaw buhay na wala siya sa tabi ko. Dahil naroon siya. Wala siya dito. Nagawa ko ang papel na dapat ay ginampanan niya.

Sabi nga, walang sakit na hindi napaghihilom ng panahon. Natanggap na namin ang lahat. Isang umaga ay nakita kong wala ng mababakas sa mukha ng aking ina na anumang pait sa dibdib. Sabi niya, nakapagpatawad na siya. Minsan nagdududa ako. Baka sabi lang niya.

Nitong mga huling gabi, nakaramdam ang aking ina ng pagkabalisa at hindi pagkakatulog sa gabi. Sabi niya sa akin, mamatay na raw ata siya. Sabi ko bakit alam niya? May tao bang alam ang oras ng kamatayan? Ewan daw niya kung bakit may ganoon siyang pakiramdam. Now, it make sense. Kahapon ay itinawag sa amin na sumakabilang buhay na ang other woman ng aking ama matapos ang halos sampung taon ng paghihirap. Siguro, may naging struggle pa rin sila sa isa’t isa unconsciously. Anuman iyon. Marahil ay mga pakiramdam iyon at pagtutunggali ng dalawang babae, gaya sa isang script… isang tagpo ng komprontasyong sa isip lang. May humihingi ba ng tawad at may nagpapatawad? Marahil. Siguro. Sana.

Ngayon, ano ang nararamdaman ko? Nagpapasalamat ako. Dahil sa kabila ng lahat… napatunayan kong totoo pala na napatawad na namin sila.

FROM SCRATCH

SINONIMS

Naiinis ako sa kahol ng aso, nakakatulig
Habang damang dama ko pa naman ang pag-eemote
Sa gitna ng musikang unchained melody
Sa gitna ng tila sasambulat kong utak na mabigat
Sa gitna ng aking pagdadalamhating hindi naman dapat
At ng luhang di naman pumapatak

Tatahimik lang sandali pero ayan na naman
Walang tigil ang habulan ng mga batang kalye
Walang puknat ang satsat ng mga tsismosa sa tabi-tabi
Wala namang pagsidlan ang lungkot
Wala kasing gamot na nabili
para sa pusong tila napepeste

Hay… naalala ko magsasaing pa pala ako
Hindi pa kumakain ang nanay ko
Maghahanda pa ng dogfood ng mga alagang aso
Maglilinis pa ng kotse, maghahanap pa ng liyabe
Eto’t tulala’t wala pa rin sa sarili
Kailangan pang magpagpag ng memory

Biglang nag-ring ang telepono
Nasa kabilang linya ang half sister ko
Sumakabilang buhay na raw ang nanay niya
Nabigla ako’t napatingin naman sa nanay ko, sabay sabi sa sariling…
Nalalaman talaga ang halaga ng buhay
Kapag may namamatay

parang pag-ibig.

BLOGGERS EFFECT

Busy busy busy days talaga kaya walang entry sa blog na maski ano sa loob ng ilang buwan. Anyway, nakakatuwa na kahit walang latest eh may mga sumusulat pa rin at may nakakabasa ng blog na ito. Karamihan ay iyong tungkol sa malikhaing pagsulat at iyong iba ay tungkol sa nobelang panitikan o mga research work sa schools tungkol sa pop lit.

Kung matatandaan, sinimulan ko ang blog na ito sa mga bagay-bagay na may kinalaman sa pop lit gaya ng komiks, romance novel, horror stories atbp. Hanggang sa sumegway ako sa malikhaing pagsulat, tula at mga personal na anecdotes ko at iba pang importanteng bagay sa buhay ko. Hanggang sa may nagcomment na nga sa akin na anonymous na ito raw “ang pinakawalang kuwentang blog na nabasa niya.”

Noong mga panahong iyon, plano ko na sana talagang burahin ang blog na ito kasi alam kong magiging busy na ako. Then ang super nega comment na ito ay natanggap ko, at naisip kong baka akalain ng anonymous na ito eh siya ang dahilan kung bakit ko ito biglang buburahin, baka maging guilty ako sa paningin niya, ahaha. Joke… joke… joke…

Ang totoong dahilan eh baka nga dumating ang time na hindi na ako makapag-post ng anumang artikulo dahil sa dami ng workload na tinanggap ko. For the time being ay hinayaan kong floating ang status ng Bulate Spotmind… and surprisingly, may mga natatanggap akong mga sulat every now and then, until I found out na maraming nagreresearch sa blog na ito dahil sa mga topic na naisulat ko na. I’m so flattered. Kaya sa abot ng makakaya ko ay susulat ulit ako maski pakonti-konti lalo na tungkol sa paksang pop lit, malikhaing pagsulat o maski ano pang mga bagay na maisipang isulat.

PAANO SISIMULAN ANG PAGSUSULAT?

Isang sulat ang natanggap ko, "gusto ko po sanang maging manunulat, di ko lang alam kung paano magsimula."

Depende iyan sa tao. Kapag baguhan, maraming kailangang pag-aralang teknikalidad. Maraming kailangang panoorin, basahin, i-analyze na teksto para mabuksan ang iba't ibang posibilidad at mga ideya. Kailangan din ng exposure, lumabas, mag-isip, mag-obserba, pumalaot ika nga. Alamin ang genre na ibig sulatin. Kung ano ang pinakamalapit sa puso ay tiyak na iyon ang pinakamahusay na maisusulat.

EXPOSURE TRIP
Minsan ang pagsakay lang sa jeepney at magpaikot-ikot sa mga lugar kahit wala namang pupuntahan ay isang pamamaraan ng exposure trip. Ang maglakad sa kalye na walang direksiyong pupuntahan at magkaligaw-ligaw hanggang sa makasumpong ng daan, ang pumunta sa mall at magpalamig lang hanggang sa may makilalang kung sino at makitang kung ano. Importante ang makihalubilo sa iba't ibang klase ng tao maging mayaman, mahirap, edukado, pulubi, pokpok, madre, etc. Mahalaga rin ang pagdalo sa mga exhibit, bookfair, workshop at seminar. Ang iba ay hindi naniniwala o walang sampalataya sa workshop at seminar pero mahalagang marinig ang sasabihin ng ibang tao, mahusay man siyang manunulat o hindi. Dahil tiyak na may sasabihin siyang kuwento niya, karanasan niya, o kaalaman niya. May lalabas at may lalabas na kung ano na maaaring makuha sa kanya. Mayroong nagkukuwento lang kung paano siya naging writer o sikat na writer, kung paano siya pinagpala ng mundo at sumikat siya ng walang kadahi-dahilan. Sasabihin lang niyang "swerte" lang siya at hindi niya alam kung bakit. May dahilan iyon siyempre, ayaw lang niyang sabihin siguro kaya't ang ibang tao na ang tutuklas kung bakit siya naging suwerte. Pero iyong mismong salitang swerte ay importante na nating malaman o marinig. Alamin natin sa ating nga sarili, bakit nga ba siya naging swerte? Paano kaya siya sinuwerte?

ALTER EGO
Sa mga palihan o workshop, kung minsan ay kayang paiyakin ang isang baguhang manunulat (kahit nga datihan pa) ng isang maanghang na komento galing sa ibang manunulat, kritiko o maski mambabasa. Natural lang iyon. Mahalaga ang sasabihin ng ibang tao. Hindi ito dapat personalin. Natututo tayo sa sinasabi ng iba. Akala lang natin ay hindi kasi ayaw nating tumanggap o tanggapin na may mali tayo sa ginawa natin, sa akda mang sinulat natin o sa personal nating buhay. Ganoon kasi ang tao. Ayaw masasabihan pero gustong nagsasalita. Likas sa tao iyon. Ibig sabihin ay walang perpektong tao, kaya't lalong walang perpektong akda. Ang mahalaga ay nakakayanan ng dibdib natin ang sinasabi ng iba at hindi iyon ang dahilan para hindi tayo magpatuloy sa ginagawa natin at dapat pa nating gawin. Hindi ang salita ng iba ang dapat magpasuko sa atin, kundi ito pa dapat ang maging dahilan para lalo tayong maging mahusay. Take the advantage of being an underdog. Ang alter ego ng isang superhero ay isang simpleng tao. Ang alter ego ng isang mahusay na manunulat ay isang kaluluwang sugatan o bugbog saradong pagkatao.

BEATING THE DEADLINE
Kapag datihan ng manunulat at maraming deadline, ang kalaban ay mood, iyong tinatawag na black moment, o mental block, o kaya'y wala sa focus, iyong parang brain dead, hehe. Iba't ibang paraan ang ginagawa ng manunulat dito para mawala ito. Ang iba'y natutulog, pag gumising ay ok na, ang iba'y umiinom ng alak dahil kapag lasing daw mas nakakapagsulat, ang iba'y nanonood ng tv o pelikula para makakuha ng ideya, mayroong nagbabasa para ganahan sa pagbuo ng description, mayroong umaalis ng bahay at sa ibang lugar nagsusulat gaya ng mga coffee shop o park para makalanghap ng sariwang hangin. Pero ako, tinatambakan ko ang sarili ko ng trabaho at deadline, para wala akong time na makapag-isip na namemental block ako, hehe. Kapag nagkasunod-sunod na ang follow-up sa akin ng mga editor, tiyak na magtatrabaho na ako. Alamin din kung morning person ka o night person. Ibig sabihin, kailan ka ba mas productive o mas nakapagsusulat ng marami, sa umaga ba o gabi. Ako, sa madaling araw, mga 4am hanggang abutin na ako ng sikat ng araw, ganado ako. Kapag pahapon na, ayoko na. Kapag gabi na, kahit tumawag pa ng tumawag ang editor ko, kailangan ko ng matulog. Bukas na lang ulit kaya babay na, hehe. Importante ito para malaman mo ang iyong time table sa pagsusulat. Kapag may sinusunod na time table, parang nakaprograma na ito sa isip. Parang naka-automatic sign in sa YM, hehe.


ILANG MAHAHALAGANG TIP GALING SA KANILA
Mahalaga rin ang pagsulat ng diary o blog para sa mga mahahalagang nangyayari sa araw-araw, kahit gist lang para maaaring balikan at i-refresh ang isang plot. Sabi sa akin ni RJ Nuevas noon (head writer ng GMA) kahit daw panaginip ay isinusulat niya. Nakagawa siya ng nobela mula sa isang panaginip lang. Kuwento naman sa akin ni Ricky Lee (head writer ng ABS-CBN) sumulat ka lang ng sumulat araw-araw. Maski ano. Kahit walang direksiyon. Isang araw, iyong walang direksiyong isinusulat mo, isang mahusay na pelikula na pala. Sabi ni Elena Patron (isang batikang nobelista sa komiks at prosa), magsulat ka ng mga imposible at gawin mong posible, iyon ang lalabas na mahusay, huwag matakot mag-imbento, huwag matakot sumubok ng iba't ibang putahe (kung baga sa pagluluto) pero lahukan mo ng research para may batayan ka. Sabi naman ni Ofelia Concepcion o Tita Opi (editor in chief) noong 18 years old pa lang ako (tagal na noon, hehe) isulat mo ito at isabmit mo agad. Ibig sabihin, kapag binigyan ka ng deadline, pahalagahan mo iyon. Kasi iyon ang magpapatagal sa iyo sa writing business, ang staying power ng isang manunulat ay ang maging professional, na ang ibig sabihin ay ang tumugon sa ibinigay na deadline. Kaya hanggang ngayon, editor ko pa rin si Tita Opi. Ayon naman kay Rene Villanueva (poet, Palanca awardee), kapag wala kang isusulat na bago o akdang maaaring magpabago ng lipunan mo, huwag ka ng magsulat. Mataas ito kung pakakasuriin ang sinabi niya. Pero sa simpleng paliwanag lang ay maaaring maunawaan naman ito. Ibig sabihin, hindi mo kailangang mangopya dahil napakarami pang kailangang sabihin sa mundo, napakarami pang maaaring isulat na hindi pa naisusulat at nababasa ng tao. Bakit ka naman mangongopya pa? Mag-isip lang. May isang nagsabi sa akin sa workshop (Prof. ko sa UP) na maaaring gumaya ng istilo sa simula kasi hindi maiiwasan ang mga impluwensiya sa atin ng mga paborito nating manunulat, pero unti-unti kailangang magkaroon ng sariling identidad bilang ikaw, bilang isang manunulat na may sariling pangalan at istilo. Sabi ni Maia Jose (romance novelist) ang sentro ng pagsusulat niya ay "pag-ibig" kasi nariyan na lahat. Totoo iyan. Ang "universal truth" sa bibliya ay pag-ibig sa sangkatauhan ang sentro, ang NOLI ME TANGERE at EL FILIBUSTERISMO ni Jose Rizal ay tungkol sa pag-ibig sa bayan at love story nina Crisostomo Ibarra at Maria Clara, ang mga romance novel ay pawang mga romantic love, ang mga pampamilyang kuwento ay pag-ibig din ang isyu. Si Josephine Aventurado (romance novelist) ay hindi nagbibitaw ng script na hindi pulido. Ito ang sikreto ng kanyang pagiging mahusay na manunulat. Iyon tipong wala ng gagalawin ang editor at wala ng kahirap-hirap kaya tiyak na hihingan siya ulit ng panibagong akda. Ilan lang ito sa mga narinig kong tip noong nagsisimula akong magsulat sa komiks man, romance novel o scriptwriting. Noong baguhan pa lang akong manunulat sa komiks ay ipinatawag ako ni Mrs. CP Paguio (publishing manager ng GASI), sabi sa akin, "ikaw ang susunod na ELENA PATRON," natuwa ako kasi compliment iyon. Nahiya din ako sa sarili ko at kay Aling Elena. Mahal ko iyang si Aling Elena at alam niya iyon, isa siya sa mga manunulat na hinahanggan ko magpahanggang ngayon. Walang maaaring sumunod sa kanya o pumalit sa kanya dahil may sarili siyang pedestal na laan lang sa kanya. Inisip ko ang sinabi ni Mam Paguio at sinabi ko sa sarili ko, gusto ko lang ang maging ako na may sariling identidad bilang isang manunulat, anuman ang marating ko, ito lang talaga ako.


MGA POSIBILIDAD NA SIMULA SA PAGSUSULAT NG KUWENTO
1. Magsimula sa pangarap at aspirasyon ng tauhan. Libre ang mangarap, pero mahal ang bayad sa katuparan.
2. Magsimula sa isang linya na makabuluhan sa bidang tauhan. Paano ba ang maging hangin? Iyong hindi nakikita pero alam mong nariyan lang. Iyon kasi ang gusto kong tumanin sa puso’t isipan mo. Na ako’y isang hangin na kaylanman ay hindi mo nakikita pero alam mong nariyan lang at kailangan mo para mabuhay.
3. Magsimula sa pamamagitan ng isang event na may kinalaman ang tagpuan o milyu sa main plot ng kuwento. Announcement ng isang babaeng may terminal na kanser sa araw ng kanyang kasal.
4. Magsimula sa pamamagitan ng isang napakahalagang dayalog ng tauhan. Ngayong gabi pa lamang ako isisilang. Ngunit ang buhay ko’y magsisimula sa aking kamatayan.
5. Magsimula sa pamamagitan ng paglalarawan ng bidang karakter. Mistula siyang buntis dahil sa laki ng kanyang tiyan. Tila sasambulat na ang kanyang tiyan na puno ng mga bulateng nagpupumiglas.
6. Magsimula sa isang maganda o pangit na karanasan. Sa isang masaya o isang malungkot na eksena o kaya'y isang nakakapangilabot na eksena. Malakas na malakas ang ulan. Hinihila ang isang bangkay patungo sa mababaw na hukay na paglilibingan dito. Mababaw lang ang hukay. Tila nais lang ikubli ang isang krimen.
7. Magsimula sa isang aksiyon. May isang lalaking tatalon sa MRT. Gawing slow motion ang description ng eksena.
8. Magsimula sa maraming posibilidad ng simula sa pagsusulat.


GOODLUCK AND GODBLESS!!!


***

MALIKHAING PAGSULAT

TEKNIK
Isa sa mga teknik ko sa pagsulat ng tula ay ang paghihimay ng kahulugan ng isang awitin upang lapatan ng panibagong kahulugan at mensahe sa ibang anyo. Ang tulang BOTELYA ay sinimulan ko sa pamamagitan ng paghihimay ng kahulugan mula sa isang popular na awitin. Sinulat ko muna sa prosa at sa pamamagitan ng paglalaro ng mga salita, paggamit ng imahe ng isang botelya bilang isang pakiramdam, naisulat ko ang isang tulang representasyon ng isang bagay na tila may pakiramdam maski ang totoo’y wala.

ANG PROSA
Hindi ko maiwasan ang malungkot pagka minsan dahil naaalala kita. Lalo’t nag-iisa ako na pinagmamasdan ang lagaslas ng tubig mula sa bubong na nagmimistulang waterfalls ang mga patak. Naalala ko kapag naliligo tayo sa ulan at sabay nating binabasa ang ating mga sarili. Tawa pa nga tayo ng tawa noon. Ang linis linis ng paligid kapag katatapos umulan. Parang pakiramdam natin na kay gaan-gaan. Gustong gusto ko ang amoy ng kalsada, mahamog at malamig ang hangin. Para pa ngang amoy ng cologne mo kapag totoong bagong paligo ka. At ngayon ngang wala ka na, habang halukipkip ko ang aking sarili at pinagmamasdan ang pumapatak na lagaslas ng ulan mula sa bubong, matinding kalungkutan ang aking nararamdaman at may kasabay pang pagtatanong, bakit ba kasi ako nag-iisa?

Susubukan ko bang sagutin ito sa aking sarili? O iiwasan na lamang ang muling pagtatanong? Tatalikuran ko na lamang ba ang ulan sa labas para muling pumasok sa silid at magkulong? O haharapin kong paulit-ulit ang katotohanang ako’y nasasaktan at hindi magawang lumimot? Babalik-balikan ko bang muli ang pagdalaw ng kalungkutan o ang kapanglawan ng pag-iisa? O lalabas ako ng bahay para maligong mag-isa sa ulan at baka sakali ay may makasumpong? Baka sakaling matagpuan kitang muli, matagpuan kong muli ang aking sarili o may matagpuan akong iba at ibang sarili.

Sa ngayon na wala pa, isa pa lang ang sagot na alam ko… time won't heal a broken hearted me.


ANG AWIT
BROKEN HEARTED ME
Anne Murray

Every now and then I cry
Every night you keep stayin' on my mind
All my friends say I'll survive
It just takes time

(Chorus)
But I don't think time is gonna heal this broken heart
No I don't see how it can if it's broken all apart
A million miracles could never stop the pain
Or put all the pieces together again
No I don't think time is gonna heal this broken heart
No I don't see how it can while we are still apart
And when you hear this song
I hope that you will see
That time won't heal a broken hearted me

Every day is just the same
Playin' games, different lovers, different names
They keep sayin' I'll survive
It just takes time...



ANG TULA
BOTELYA

Kapag umuulan
habang aking pinagmamasdan
ang waterfalls na lumalagaslas
sa may bubong
habang halukipkip ang sarili kasabay ng pagtatanong
bakit ba ako nag-iisa?

Susubukan ko ba itong sagutin?
O iwasan na lamang ang muling pagtatanong
na parang pag-iwas sa mga humahalibas na patak?
Susubukan ko bang maghanap ng makakasama?
O ang muling yakapin ang pagdalaw ng kalungkutan
at magpaanod sa kapanglawan?

Kapag umuulan
habang aking pinagmamasdan
ang pagluha ng langit
ay sambit-sambit kong
sana’y anurin ako
hanggang may makasumpong na pumulot.

At lagyang muli ng laman.


***

TEMPER

Anong gagawin mo kapag ipinagbalibagan ng kapitbahay mo ang pintuan ng kotse nila sa harapan mismo ng bahay mo habang natutulog at nagpapahinga ka bandang alas siyete ng gabi? Hindi isang beses, hindi rin dalawa kundi tatlo o baka apat na balibag pa nga. Ang dahilan, may ilang sako ng binistay na buhangin sa harapan ng bahay ko na nagpapahirap sa kanila para makadaan ang sasakyan nila.

Cool akong tao, pero hindi sa lahat ng pagkakataon. Nagpapasensiya ako sa maraming bagay, pero hindi ako marunong makipagcompromise kapag nahuhumiliate ang pakiramdam ko. Meaning, tao ako, hindi perpekto. Nagagalit din ako. May mga pagkakataon na nakakapagpasensiya, kung dapat ipagpasensiya. May mga pagkakataon na lumalaban kung kailangang lumaban.

Ito ang nakalimutan ng isa kong kapitbahay. Hindi sa lahat ng oras ay magpapasensiya ako. Hindi lahat ng drastic movement nila ay makakalagpas sa akin. Nakalimutan nila na ang bawat tao ay may karapatan na magreact sa kilos ng bawat isa mabuti man o hindi ang ginawa ng isang tao.

Nagagalit ang kapitbahay ko na ito sa akin. Sa dahilang may nakarating na tsimis sa kanila na may sinabi raw akong against sa kanila. Maski wala. Hindi ako guilty kasi sa totoo lang hindi ako mahilig sa tsismis, halos hindi nga ako lumalabas ng bahay ko. Minsan nga lang ako masikatan ng araw. Wala akong oras sa tsismis sa dami ng deadlines ko at mga concern things na kailangan kong gawin sa buhay.

Eto ang kuwento, three years ago, ang bahay ng kapatid ko na si ate Bingbing na nasa kabilang bahay (ang bahay ni rona ang nasa pagitan namin), ay tinambakan ng gamit ng dalawang kong kapitbahay na sina A at B. Isang taon mahigit na nakatambak ang mga gamit nila. Wala akong pakialam dahil bahay naman ng ate ko iyon at hindi ko bahay. Hindi sila nagpaalam sa amin at sa katunayan ay dinatnan na namin iyon. Kung paano sila nagkasusi ng bahay, ewan sa caretaker ng subdivision namin. After one year, kailangan ng magpagawa ng bahay ni ate Bingbing dahil matatapos na ang period ng pag-upa nila. Siyempre, since ako ang nakatira doon at ako ang kapatid, ako ang napakiusapan ng kapatid ko makipag-usap kina A at B. Una kong sinabi kina A na kailangan ng magpagawa ng bahay ng kapatid ko kaya kailangan ng alisin ang gamit nila. Ang sagot sa akin, kailangan daw makita ang move-in letter ng kapatid ko katunayan na totoong nabili niya iyon. Una pa lang ay nakakapikon na. As if may karapatan siya na magsalita ng ganoon dahil siya ang homeowner president or maski caretaker eh hindi naman. Ok fine. Nagrequest kami ng move-in in letter sa developer maski take-out na sa PAG-IBIG ang nasabing unit at naghuhulog na ng monthly ang kapatid ko. Ipinakita ko kay A ang move-in letter. Ang sabi sa akin, hindi ko raw dapat ibigay sa kanya ang sulat kundi sa caretaker dahil dito raw niya nakuha ang susi, kaya dito rin daw niya isosoli. Ok, fine. Para walang mahabang usapan, ipinakita na namin sa caretaker ang move-in letter. Nginitian lang ako ng caretaker, kina A ko na raw kunin ang susi kasi nagagalit daw sa kanya. HAAAA???? sabi ko, ang OA. Believe it or not, sa isip-isip ko, may ganito bang kapitbahay? To make the long story short, umabot ng dalawang buwan bago tuluyang inalis ng aking kapitbahay na sina A at B sa bahay ng ate Bingbing ko ang gamit nila. Dalawang buwan bago nila tuluyang naipagawa ang bahay ng kapatid ko at bago sila nakalipat. Sa totoo lang, isang linggo lang sila halos nagpagawa ng bahay dahil sa kakulangan nila ng panahon. Pero ok na, tapos na iyon. Ang importante, nakalipat na sila. Ni hindi nga nakuhang magpasalamat ng dalawang kapitbahay ko para sa ginawa nilang pagtatambak ng gamit nila sa bahay ni Ate bingbing loob ng ilang taon at sa halip ay sila pa ang nagagalit. Parang hindi makatotohanan ang kuwentong ito di ba? Parang may sablay. Maski ako ang makarinig ng kuwento, sasabihin kong "ows? totoo? hindi nga?" Kuwentong barbero lang 'yan. Walang kapitbahay na ganyan. Naninira ka lang, Glady. Ok fine. But peksman, totoo talaga.

Napansin ko, hindi na ako pinapansin ni kapitbahay B, noon ay hindi ko alam ang dahilan. Hanggang sa natuklasan ko, na ipinarating ni A, na nagsumbong daw kami sa developer para ipatanggal ang gamit nila at sinabi ko pa raw na hindi sila nagpaalam bago maglagay ng gamit. Gamitan natin ng common sense, paano silang magpapaalam sa akin na maglalagay sila ng gamit, eh dinatnan ko nang ang bahay nina ate Bingbing ay punong puno ng gamit nina A at B?

Hindi ko pinatulan ang mga pasaring nila, ang pagtsitsismisan nila against me, pati na rin ang mga kapatid ko na walang kinalaman ay idinadamay nila. Para sa akin, kung ganyan ganyan lang, hindi ko papatulan. Basta walang physical o anumang damages na ginagawa sa akin, ano ba ang mga tsismis na yan? Sa loob ng tatlong taon, wala silang kupas at wala silang tigil sa pagpaparating ng kung ano anong mga maaanghang na salita against sa akin o maging mga drastic action at pagme-make face kapag nakalagpas na ako sa kalsada kung saan naroon sila at nagtsitsismisan. Ang petty. napakawalang kuwenta. Kababawan talaga.

Hanggang isang araw, umuwi si B na may sasakyan, company car daw. At kagabi nga after almost six months na nakakadaan ng maayos ang sasakyan nila sa harapan ng bahay ko, at dulot daw ng may nakabara na binistay na buhangin, nahirapan daw silang dumaan. Dahilan para ipagbalibagan sa harapan ng bahay ko ang pintuan ng sasakyan nila at magising ako sa pagkagulat dahil sa pag-aakalang may kung anong komosyon na nangyayari sa harapan.

Natural na lumabas na ako para tingnan o harapin kung anong problema.

Eto lang naman ang tanong ko kay B, nakadaan ka ba? Sagot niya, oo nakadaan ako kasi nagtanggal pa ako ng buhangin. Sabi ko bakit hindi ka kumatok at sinabi sa akin para ako ang nagtanggal. Alangan naman daw utusan pa niya ako. Sabi ko, bakit ang hindi kesa naman pinagbabagsakan mo ako ng pintuan ng kotse mo. Kung wala daw ba akong common sense na tao, dapat daw ay alam ko na may dadaan na sasakyan dapat daw ay inaayos ko ang daraanan ng sasakyan nila. Tama 'yun. Hindi ko iyon kinontest. Pero tinanong ko, bakit, wala ka bang nadaanan? May daan naman ah, nakadaan naman kayo di ba. Naistorbo daw sila dahil nakakairita ang buhangin na nakaharang. Nakakairita daw ako. Bakit kayo naiirita? Dahil nga daw wala silang madaanan. Pero nakadaan kayo? Oo daw. So maski paulit-ulitin natin ang isyu, iisa lang ang ending nito, nakadaan pa rin sila. Tanong ko, naistorbo ko ba kayo ng maski limang minuto? Kailangan pa raw bang maistorbo sila ng limang minuto bago sila magreklamo. Sabi ko, kasi hindi naman kayo nagreklamo eh, pinagbagsakan n'yo agad ako ng pintuan. Kung nagsabi kayo ng reklamo, malamang na gawan ko ng aksiyon ang nirereklamo ninyo at hindi tayo hahantong sa ganitong balitaktakan. Sabi pa sa akin, Glady driver ka dapat alam mo na right of way namin 'yan. Oo naman, driver talaga ako kaya nga nakadaan kayo di ba? At saka common sense, right of way ko ito at hindi sa inyo. Dahil nasa kabilang kalsada ang bahay ninyo. Nakikidaan lang kayo. At sa katunayan ay hindi tatanggapin sa korte ang reklamo ninyo. Dahil ang unang itatanong sa inyo, nakadaan ba kayo? Naistorbo ba kayo ng maski limang minuto? Sasabihin ninyo, oo nakadaan kami, sasabihin ninyo rin na hindi kami naistorbo, sandali lang naman at nakadaan din kami. So ano ngayon ang problema? Wala po, masasama lang talaga ang ugali namin.

Hindi lumabas ng bahay si kapitbahay A, maski tinatawag para pag-usapan kung anuman ang puno't dulo ng galit nina kapitbahay B. Parting words ko kay B ay ito, huwag kang naniniwala sa tsismis, naninira ng magkakapitbahay ang tsismis, kung may problema kayo, kumatok kayo. Kung may kailangang pag-usapan, makipag-usap kayo. Walang hindi nadadaan sa mabuting usapan.

Syempre galit pa rin ang bawat isa pagkatapos ng balitaktakan. Nagreflect akong mabuti kagabi pagkatapos kong ilabas ang galit ko. Tama ba ang ginawa ko? Dapat bang pinatulan ko na sila? O mas tamang nanahimik ako?

Bago ako nakatulog, sabi ko sa sarili ko, kaso kung pinayagan kong ginaganon ako, patatahimikin ba ako ng konsiyensiya ko? Baka paulit-ulit akong magalit sa sarili ko at sabihing paano ko nagawang palampasin ang isang drastic action na ginawa sa harapan ng pamamahay ko? Paano kung ulit-ulitin nila dahil feeling nila ay kayan-kayanan lang naman nila ako. Baka isang araw ay atakihin ako sa puso dahil sa mga galit na kinimkim ko dahil lang sa nagpasensiya ako at pinairal ko ang paniniwalang nag-aral kasi ako.

Well, to end this...laging may hangganan ang lahat ng bagay sa buhay ng tao, lalo na ang salitang temper. Kaya lang, tatlong taon pa ang kinailangan kong palagpasin bago tuluyang nawala ito. Kailangan pa akong pagbalibagan ng pintuan ng kotse at gisingin ang diwa kong nahihimbing sa pagkakatulog para sabihing... ENOUGH!


Naniniwala pa rin ako sa kasabihang, don't do to others what you don't want others do unto you. That's the only way that we can achieve peace in our heart and mind, that's the true meaning of humility.




***

FROM SCRATCH

KUNG BAKIT


walang tinig na maririnig
sa iyong paglisan...

isa lang ang kailangan,
para sa isang pagkukunwari,
kung bakit may luha,
at kung bakit nasasaktan.

may mertayoleyt ka ba d'yan?

INTRUDER

Sinadya kong i-hide muna ang blog ko for some personal reason. Three days ago, nagkaroon ng intruder sa aming pamilya kung saan nagdulot ito ng napakalaking problema. Isang malaking threat sa kapayaan at kaligtasan ng buo naming pamilya. To the point na parang tumakas kami, disoras ng gabi, sakay ng FX na akala mo ay may nagaganap na manhaunt sa buong pamilya namin.

Alas dose ng gabi, nagmamaneho ako ng FX sa kahabaan ng C-5, sakay ang buo naming pamilya, naghahanap ng matutulugan. Saturday ito at walang bukas na bangko. Pulos passbook ang aming bank account, kaunti lang ang laman ng ATM card ko. Naghahanap kami ng matutulugan. Naghahanap ako ng hotel pero ang pera ko ay 2,000 lang. Ang pinakamura ay hinihingan ako ng 4,000 down payment. Ganito pala ang kalakaran ng isang hotel, hindi ko naman magawang mag-inquire sa motel. Parang may ibang konotasyon kasi ang motel sa ating mga Pilipino. Hindi ko kayang matulog kasama ang nanay ko at mga pamangkin ko sa isang motel, pakiramdam ko ay nai-exploit sila. Saka siyam kaming lahat. Sino naman ang motel na papayag na matulog ang siyam na katao. hehe. Tumawag ako sa isang kaibigan para humiram ng pera. May 1,500 daw siyang cash, wala ring laman ang ATM niya. Kukunin ko sana pero sabi ko, reserve na lang, baka naman may mahahanapan kaming matutulugan. Nakailang inquiries kami ng hotel pero negative lahat, kulang na kulang ang hawak naming pera. Biglaan ito. As in emergency talaga. Tumawag ako sa isang pinsan ko na matagal ko nang hindi nakakausap. Hoping na iyon pa rin ang number niya. Laking pasalamat ko at iyon pa rin ang number niya. Sa wakas, pasado ala una, nakahanap na kami ng matutulugan. Matutuluyan. Siksikan kaming lahat sa isang maliit na space. Awang awa ako sa mga pamangkin ko. Lalo na kay Mai-mai, nakayakap sa akin noong natutulog na kami, parang takot na takot. Isang malaking trauma na sa musmos na edad ay kailangang magtago, matakot, tumakas. Nasolve ang problema ko sa pera dahil hindi na namin kailangan ng 4,000 para lang may matulugan nang gabing iyon. Noon ko narealize, kapag pala pera ang problema, hindi dapat iyakan o kalungkutan. Dahil sandali lang at may solusyon na. Pero ang katahimikan ng isip, ang kaligtasan ng buhay, wala palang katumbas na halaga ito.

We are a peaceful family. Magulo minsan. Maingay. Makuwento. Masaya. May mga ups and downs din kami. May kalokohan din ang mga kapatid kong lalaki. May kalokohan din ako sa katawan. Pero wala kaming tahasang sinagasaan na tao, wala kaming tahasang inargabyadong tao, inisahan o ginamit man lang. Dahil galit na galit ako sa manggagamit na tao. Galit na galit ako sa mga taong nananapak, nangwawalanghiya, nantutuso. Dahil pinalaki kami ng mga magulang namin na may prinsipyo at hindi manakit ng kapwa tao sa anumang kaparaanan. We are just and fair sa lahat ng laban namin sa buhay. Kung may nasagasaan man kami, hindi namin iyon sinasadya. Kung may nasaktan man ang isa sa miyembro ng pamilya namin, hindi namin kinakampihan o tinotolerate ang mali.

But this intruder who just barged in to our family house and put our lives in great danger, it wasn't fair and just to anyone of us. Isang napakalaking pagsubok sa pamilya namin na kailangan naming malagpasan at makayanan. And I hope and pray that God will always protect us.

trying hard, copy cat

Eto 'yung pangkinder kong painting, acrylic ang ginamit ko, first time at siyempre may ginayahan ako maski hindi ko naman masyadong nagaya. hehe. Hay, wish ko lang kasing galing ako nina Inkay at Pupu.

ART EXHIBIT NI CHINKAY

Maia San Diego's LARONG BATA, her first solo exhibit will be held from 16 Aug - 13 Sept at Likha Diwa sa Gulod, Carlos P. Garcia Avenue, UP Diliman.


***

MEGA CONCERT

Bukas na ang concert ni Ate Shawie sa Araneta Coliseum. Hmmnnn... medyo excited ako kasi first time ko siyang mapapanood sa concert. Medyo lang talaga. Bagama't true blooded Sharonian ako, eh hindi ko talaga ugaling ma-starstruck. Kahit kanino pa siguro. Personality ko talaga iyon eh. Maski noong nagsusulat pa ako sa telebisyon. Ilang beses ko na siyang nakita sa Viva pero ni hindi ko siya nagawang lapitan minsan man. Ni hindi ko nagawang magpakilala o sabihing number one fan niya ako. Hindi ko nagawa ni magpa-sign ng autograph man lang. Ok na sa akin na nakita ko siya. Ewan ko lang bukas kung ganoon pa rin ang mararamdaman ko. Kung sa gitna ng mga naghihiyawang fans eh tahimik lang ako o makikigulo ako. Pero parang gusto kong makigulo. For once in my life, parang gusto kong maramdaman na fan ako. hehe. After all, ang mahal ng tiket ha? Para naman tumunganga lang ako at hindi ako mag-enjoy. Eh dalawa pa ang binili ko kasi dapat may kasama naman ako, hehe. Tiyak na mapapagalitan ako niyan ng nanay ko, hehe. Pero kung part ng enjoyment ay ang tumili at humiyaw maging worth it lang ang tiket na binili ko, makahiyaw na nga lang bukas. Wahahahaha.

VESTIGE OF THOUGHTS

This article is from the blog of a very dear friend to me. Sabi ko i-link ko siya para naman mabasa ng marami ang blogsite niya. Ayaw niya. For her, ang blog daw niya ay parang journal niya sa sarili niya. Nahihiya daw siya kasi baka wala naman siyang kayang sabihin. Ok lang daw na ako lang ang makabasa. Lagi niyang sinasasabi sa akin na number one fan ko siya. Ang hindi niya alam, lately, ako na ang fan niya. Hindi lang ako vocal magsalita sa kanya. Hindi ko lang sinasabi sa kanya, lihim lang, pero hinahanggan ko siyang magsulat sa kabila ng mga paminsan minsang pagkikritiko ko sa kanya(pero para sa kanya panlalait ang tawag niya do'n).

Hindi niya alam kung gaano siya kagaling magsulat kasi parang na-trauma na siya sa akin dahil everytime na may isusulat siya kasunod na niyan ang walang katapusan kong pagkokomento. Lately, napansin ko, ang galing galing na niyang magsulat. Wala na akong maikomento. Wala na rin akong ma-edit. At parang nabaligtad na ang mundo. Dahil napapansin ko, parang siya na ang nagko-comment sa mga isinusulat ko at siya na rin ang nag-eedit, hahahaha.

Sa kapipilit, nakumbinse ko siya na mag-cut and paste ng maski isang article lang at i-post dito. She is Leslie, Leshie, Jalez, Wendy, or just call her simply Les.

Wednesday, July 30, 2008
Just Have Faith
I'm not the religious type of person. I was born Roman Catholic as inherited. I go to church on Sundays when I was in High School, then after the mass we stroll at SM North Edsa. It was I think became a routine in our family. It is how my brother and I were encouraged by my parents to attend mass every Sunday (which we mutually liked actually).

I have a different view on 'religion' as opposed to my mother. It was a kind of orientation I grew up with. Since I entered kinder I never had a 'religion class' neither did I have 'values education.' It is a common joke to my schoolmates when asked about 'values' we'd always say, 'wala kaming values e." (we don't have values.) Its not that we don't have values per se, but we don't have the subject as part of our curriculum. I'd always say, "Hay naku, tinawag ko na nga lahat ng santong kilala ko dahil sa sobrang hirap at sakit." (Haay, I even called all the Saints I knew for its hard and painful). It is actually an expression or more of an exaggeration. But surprised of what I just have said. I stopped, and realized that I don't know the names of the saints. If I were to blame who for not knowing all the saints. I might question the UPIS Curriculum or the UP Administration. But what the heck, I'd already answered that a long time ago. "Better leave the teachings of God to the proper authority. And leave the teachings of knowledge of mankind to the educators of universities as the instruments of God."

I was brought up in a different kind of environment, different orientation, more liberal, more radical, more of an 'atheist' outsiders might think. But its not. We weren't, and we aren't atheists. We have the freedom to choose what to believe in, and freedom not to. And ones you already knew what to believe in, it is stronger and more than powerful. Because it is your own choice. And it is not forced on you to believe something that you don't. It is FAITH.

I have my own faith.

I believe in God.

I pray.


When I was in College, I have broken our family Sunday routine. I was mostly out. I didn't like the way my mother thinks of herself being blessed every Sunday having mass thrice or more. But little she knew she doesn't apply the teachings learned at Sunday school. She mostly commits sins and forget the values taught in church. The reason? She has stronger ties with the church than me who doesn't.

I then rarely attend church since then.

I don' t religiously attend mass, or hear the teachings of God. But I have my own faith. I believe that the most important thing that one should know is to be good and do good to people around you. Corny it may seem but my pattern in life is the teachings of Confucius, 'the golden rule.' I believe in the law of Karma, though its a Buddhist teaching. But I find it reasonable and logical. There's a good karma for a good deed and a bad karma for a bad deed.

When there's something I want, I pray hard for it. I believe that when I sincerely pray and ask for it, how impossible it may be. He'll hear me. He'll find a way. And God always has a way.

And I can say prayer really works. I've tested it several times and it didn't fail me. I believe in God. I trust God. And I surrender to Him. Just have faith.

Posted by leslienavarro at 8:08 AM

0 cute reader stopped by:
Post a Comment



UP CAL GRADUATION DAY




GIMIK SA INFANTA, QUEZON



GIMIK SA LA UNION


JALEZ, the rocker, hehehe. UPIS family day, si Les ang lead singer ng banda nila. grade 9, (third year high school siya).


Napakasimpleng tao ni Les. Walang ere. Walang yabang sa katawan. Madaling kausap. Madaling masaktan pero madali ring magpatawad. Kapag kasama ko siya, lahat ay parang kayang kaya kong gawin. Kasi lagi siyang nakaalalay. She's makuwento, masarap kausap at malalim. Pero hindi siya talkative sa lahat ng oras. Minsan, huhulihin mo sa gesture niya kung ano ang iniisip niya at kung ano ang gusto niyang gawin o mangyari. She never complains. Parang life is so easy to her despite of all the trials na pinagdaanan niya. Iiyak lang 'yan sandali tapos life must go on na agad. Mangangarap lang 'yan ng konti tapos gusto niya i-work out na agad. She's the kind of person na ayaw ng pulos theory o prinsipyo. Sa kanya dapat may kasamang hardwork to achieve something, to gain something. She's an idealistic person but very practical. She's sensible, sensitive and very caring. Hindi ka niyan iiwan sa ere o ilalaglag habang nasa bingit ng kamatayan.

I believe that each and everyone of us has his/her own depth. But it can never be gauged on how we perceive it in our own eyes. For our eyes can be easily deceived. One can only see the depth of a real person when he talks, the way he thinks, the way he loves, and experiences he has gone through. I want to share an insight of a very close and dear friend to me. To prove that there's more in her than meets the eye.

She is my bestfriend in life, she is Leshie sa mga friends, Wendy sa mga close friends, Jalez the rocker noong high school or just plain LES to those people around her. But whatever you call her, still her simplicity stands out. Her brilliant mind, her sincerity and deeds speaks for what she really is. And no matter how far she may go... siya pa rin si Les, ang nag-iisa at natatanging si Les.



***

CLASSIC

Out na sa market ang klasikong awit at korido na IBONG ADARNA AT FLORANTE AT LAURA (Francisco Balagtas) written in komiks form by yours truly and illustrated by Ric Neri. Please get your copy at all National Bookstore outlet. Dapat may komisyon ako neto sa ads, hehe.

Goodbye my friend...

Si Jun-Jun, almost five years na tumira sa America pero nagbalik bayan at nagtatrabaho sa call center ngayon. Noong tinanong ko siya bakit siya umuwi dito sa Pilipinas, ang sagot niya, "Glads, ang hirap ng buhay sa America, kala lang ng iba madali." Kinuwento niya sa akin ang katakot-takot na hirap na inabot niya sa pagtira ng America. Nakumbinse niya akong tama ang ginawa niyang pag-uwi.

Jun-Jun passed away this morning. He is the younger brother of Ching. In behalf of my family and friends our condolence to the Marcelo family. May he peacefully rejoin our Lord. Please pray for him.

LOOKING BACK ONCE AGAIN
Anu’t anuman ang nangyari o mangyari, lumipas man ang panahon, magkahiwa-hiwalay man kami ng landasin sa mga susunod pang mga araw, naniniwala ako, pasasan ba’t mangyayari at darating ang araw na nasa Antipolo kaming lahat at masayang pinagkakatuwaan na naman si Gina, habang pinag-aalaga siya ng mga anak-anak o apo ng bawat isa sa amin. Ay hindi pala, habang ipinag-aalaga pala namin siya ng anak niya, hehe. Alam naming pipila kami ulit sa last full show sa panibagong version ng pelikulang Titanic at sa pagkakataong iyon, siguradong discounted na kami pati sa pagkain namin sa mga resto dahil sa aming mga senior citizen’s card, haha. Magkakasama pa rin kami sa simbang gabi, sa mga Pasko at Bagong taon, sa mga birthday at reunion. Naniniwala ako na kumpleto pa kami sa panahong iyon.

Umaasa ako na kumpleto pa kami.

In our journey, one has already left. But there's still a place where we will all meet again... maybe in the next lifetime.

Jun-jun, thank you for sharing your friendship and good memories with us. 'Til next time my friend.


***