coming soon

Naka-out na sa National Bookstore ang aking serye na romance novel, ang Korean Drama Novel. At ang susunod ay isinakomiks kong awit/korido na Ibong Adarna at ang Florante at Laura. May ginawa akong studies dito pero sa susunod ko na tatalakayin. Paano isinasakomiks ang mga akdang pampantikinang tulad nito na hindi ikino-compromise ang bisa at katangiang pampanitikan sa medium ng pop lit na Komiks. Mula sa lengguwahe hanggang sa pagpili ng mga mahahalagang eksena, sangkap at pagpapahalaga. Hindi ito madali. Pero tumulay ako. Sinikap ko na hindi maging boring ang mga eksena para makaayon naman ito sa anyo ng Komiks ngunit hindi rin dapat makompromiso ang nilalaman nito bilang isang akdang pampanitikan lalo't isang klasikong literatura.

Marahil ay tatalakayin ko ang ginawa kong studies at pamamaraan sa mga susunod na araw.

DIGITAL KARMA PRESENTS ... NUNANG

Pamangkin ko siya. Anak ng panganay kong kapatid na lalaki. Kami ang nagbansag sa kanya ng pangalang Nunang bilang kanyang pet name sa amin. Mahal na mahal namin siya dahil siya ang unang apo sa side namin, at una naming pamangkin na magkakapatid. Mahal siya ng nanay ko, ng tatay ko. Ang tawag niya sa nanay ko ay Mama. Teacher ang nanay ko, natatandaan ko noon na sa tuwing sumusuweldo siya, halos buong suweldo niya ay ipinamimili niya para kay Nunang. Gamit, damit, gatas, bitamins, pagkain, etc. Inisip ko na lamang na ang effort na iyon ay dahil sa pagkasabik sa unang apo ng nanay ko. Natatandaan ko na kapag nabi-birthday si Nunang ay dinadalhan namin siya ng handa at cake. Natatandaan ko ang detalye ng kasiyahang dinala at ibinigay niya sa pamilya namin, sa buhay namin noong maliit pa siyang bata. Matalino siyang bata, pero kalbo. Pinatay niya sa sakal at kagat ang isang Japanese chicken dahil sa panggigigil dito. Hindi naman ata agad namatay, pero nanghina, kalaunan ay namatay din.

Grade three siya nang iwanan siya sa amin ng kanyang nanay para magtrabaho sa Japan, sa loob ng American Base sa Japan. Mula noon, sa Marikina na tumira si Nunang. Ang Mama niya ang nagsilbing ina niya, ang mga pinsan niya ang nagsilbing mga kapatid niya. At dahil siya ang panganay na pinsan, maniwala kayong takot lahat sa kanya ang lima niyang pinsan. Takot bilang respeto at pagmamahal sa kanilang ate Nunang. Si Christian na ngayon ay magse-17 na, anak ng ate Nini ko. Sina Pupu (13) at Mai-mai (9), anak ng ate Bingbing ko, at sina Yeye (7)at Megmeg (3), anak ng kuya Iboy ko. Bale para siyang panganay na kapatid ng lima niyang pinsan.

Dalawang beses nakapunta ng Japan si Nunang para magbakasyon sa kanyang nanay. And take note, mag-isa siyang nagbibiyahe pauwi ng Pilipinas gayung elementary pa lang siya. Sa edad na walong taong gulang, maagang nalito sa buhay si Nunang. Magulong magulo ang tingin niya sa mundo dahil hiwalay ang mga magulang niya. Sa pakiwari niya ay salbahe siyang bata. Hindi siya masuweto ng maski na sino. Minsan ay kinausap ko siya. Mas kinakausap ko siya kaysa mas pinagagalitan. Sabi ko, huwag siyang sumagot-sagot sa mga nakakatanda sa kanya. Sabi ko pa, may panahon ng pag-e-express sa sarili. Sabi niya sa akin, gusto raw niyang magbago pero hindi raw niya alam kung paano. Sabi pa niya, sino raw ang tutulong sa kanya? Na-touch ako sa sinabi niya. Sa edad na iyon ay nakapagsalita na siya ng ganoon. May guilty feelings na agad siya sa mundo gayung wala pa siyang muwang, wala pa siyang alam sa kung anuman ang kasalanan sa mundo ng tao. Hindi pa niya alam kung ano ang kasalanan ng kanyang mga magulang sa kanyang paglaki. Basta’t ang tanging nauunawaan niya noon, ay ang kasalanan niya bilang salbaheng bata, dahil natuto na siyang sumagot-sagot sa mga nakakatanda. Pero alam ko na higit pa roon ang nararanasan niya, ang pinanggagalingan niya, ang kalituhan niya. Hindi ma-express ng bata niyang isipan ang lungkot na kanyang nararamdaman, na lumalaki siyang hiwalay ang kanyang mga magulang, na nagkakaisip siyang sa pakiwari niya’y wala siyang isang buong pamilyang makakapitan—at pakiwari niya’y kasalanan niyang lahat iyon.

Naawa ako sa pamangkin ko. Lalo na nang titigan ko ang mga mata niya na may namumuong luha. Kung kaya ko lang siyang isalba sa ganoong pakiramdam. Kung kaya ko lang ipaunawa sa kanya na wala siyang kasalanan kung anong klaseng bata siya at hindi niya pananagutan sa lipunan kung paano siya lumalaki. Kung kaya ko lang ipaunawa sa kanya na wala siyang kasalanan kung hindi man niya maunawaan ang takbo ng mundo.

Masasabi kong pinalaki namin siya, pinalaki ko siya—kung paano siya mag-isip, magsalita, magmahal at lumaban. Third year high school na si Nunang nang magbalik bayan ang kanyang ina at kunin siya sa amin. May half sister na siya sa mother side Samantalang ang kuya ko—binata ulit dahil annulled ang kasal nila ng dati niyang asawa na nanay ni Nunang. Hindi na nag-asawa ang kapatid ko hanggang ngayon, at iisa lang ang anak niya—si Nunang lang. Pero maski kinuha na si Nunang sa amin, madalas pa rin siyang nasa amin, sa amin pa rin siya tumitira kung bakasyon, o maski pa nag-aaral siya ng kolehiyo. Sa tuwing magkakabanggaan silang mag-ina, sa amin ang takbo niya. Hindi siya maunawaan ng nanay niya, dahil hindi naman nito nakita ang kanyang paglaki. The same thing na hindi rin maunawaan ni Nunang ang kanyang ina. Unti-unti, naka-adjust na rin sila sa isa’t isa, kung gaano kalalim—-hindi ko alam.

Labing anim na taon si Nunang nang magka-boyfriend, first love ika nga. Dahil kauuwi ng nanay niya mula Japan at hindi sila magkaunawaan—-maging ang pakikipag-boyfriend ni Nunang ay naging isang malaking isyu sa kanilang mag-ina. Sa side man ng tatay niya ay ganoon din. Para sa isang ama ay hindi madaling pakawalan ang anak na babae sa ganitong stage ng buhay. Walang nakaunawa sa kanya dahil nga bata pa raw siya. Except me. Muli ay kinausap ko siya para malaman kung ano ang nararamdaman niya. Noong una ay hesitant si Nunang na magkuwento sa akin, marahil ay iniisip niya na ang loyalty ko ay nasa matatanda. Pero hindi ako ganoon, ang loyalty ko ay wala kaninuman. Kundi bilang isang tita niya, bilang pangalawang magulang niya, na gustong maunawaan ang pinagdadaanan niya. Nagkuwento sa akin si Nunang, detalyado. Pinayuhan ko siya. Sabi ko, okey lang ‘yan, first love, patago-tago, padate-date, pinagdadaanan ng lahat ‘yan. Kaya okey lang na pagdaanan niya. Isa lang ang bilin ko sa kanya, magbilang na siya ng boyfriend basta’t huwag lang siyang uuwi na malaki ang tiyan. Puwedeng mag-fool around, basta’t huwag lang sayangin ang kabataan. Ganoon ako kakunsintidorang tita. Ako ang ginagamit niyang dahilan sa tuwing makikipagdate siya. At okey lang sa akin with a certain limitation. Hindi siya dapat umuwi ng gabi. Ganoon lang kasimple ang rules ko at okey na sa akin ang lahat. Katuwiran ko kasi, mas maraming nangyayari sa gabi. Hehe. Pero higit na dahilan ko sa aking sarili, malaki ang tiwala ko kay Nunang. Hindi ako naniniwala na may gagawin siya na higit pa sa kung ano lang ang nararapat. Ipinaglaban ko siya sa lahat, to the point na awayin ako ng nanay niya, ng tatay at pati ng Mama niya (nanay ko). Hindi ako natatakot o naniniwala na baka umuwi si Nunang na malaki ang tiyan, at mas lalong hindi ako naniniwala na magda-drugs siya. Kabilin-bilinan ko rin sa kanya, malulong ka na sa barkada, sa banda, sa computer, huwag na huwag lang siyang malululong sa droga. Dahil naniniwala ako na doon magsisimulang masira ang buhay niya.

Umuwi ako isang gabi, sinabi sa akin ng nanay ko na naglayas daw si Nunang sa bahay ng nanay niya nang araw na iyon. Pero wala sa amin. Sabi ko, nasaan siya? Ang hinala ng lahat ay sumama sa kanyang boyfriend. Tulog ang tatay niya, wala ring ginagawa ang nanay niya. In other words, walang humahanap sa kanya. Walang may pakialam sa kanya. Lahat ay suko na. Maliban na naman sa akin. Ayokong sumuko. Dahil ayokong isuko si Nunang sa kanyang laban sa buhay. Naniniwala akong maisasalba ko pa siya, maisasalba pa niya ang buhay niya. Magulo ang isip ko noong gabing iyon. Umalis ulit ako ng bahay, may dala akong sasakyan. Hindi ko alam kung saan ako pupunta, hindi ko alam kung saan ko siya hahanapin. Hanggang sa natagpuan ko ang sarili ko sa bahay ng isa kong kaibigan. Nalaman nila kung anong nangyari at sinamahan nila akong maghanap. Na-trace ko sa cellphone ko ang isang number na nagte-text kay Nunang, at bingo—ang bestfriend pala niya iyon. Na-confirm ko na kasama nga ng pamangkin ko ang boyfriend nito. Natakot ata sa akin ang bestfriend at napilitang i-reveal lahat pati sarili nitong address. Nagmamadali akong pumunta sa bahay ng bestfriend ni Nunang. Kasama na namin itong naghanap sa Blumentritt, sa mga bahay sa riles ng tren hanggang sa humantong kami sa isang slum area. Pasikot-sikot, maliliit na bahay, basa ang makipot na eskinita. Sa tanang buhay ko ay noon lang ako nakakita na may ganoon palang klase ng mundo o buhay. Buong akala ko ay expose na ako dahil lumaki ako sa Tondo Maynila, nag-aral ako sa MLQHS Blumentritt, at noong manunulat na ako ay nakapunta ako sa mga lugar tulad ng smokey mountain, sa mga eskuwater’s area, sa mga bahay sa gilid-gilid ng Ilog Pasig, sa Mabini, sa mga gay bar, sa mga pub house, sa mga third class na sinehan at maging sa torohan. Buong akala ko, lahat ay nakita ko na. Buong akala ko ay sapat na ang mga naging exposure ko para masabi kong nakapasok na ako sa iba’t ibang klase ng mundo bilang isang manunulat. Pero noon lamang ako nakapasok sa ganoon kakipot na lugar, ganoon karumi at kamiserable. Noon lang ako nakaramdaman ng ganoong klase ng pakiramdam. Magkahalong awa, takot at matinding pagkailang ang naramdaman ko sa nasabing lugar. Doon daw nakatira ang boyfriend ni Nunang. At dahil si Nunang ang pinag-uusapan, iyon marahil ang dahilan kung bakit nagkaroon ako ng ganoong klase ng pakiramdam, pamangkin ko na ang pinag-uusapan dito at hindi ko gustong masadlak o mamuhay ang pamangkin ko sa ganoong klase ng lugar. Masyado akong subjective ng mga sandaling iyon. Pilit kong inuunawa ang ganoong klase ng kalagayan pero umiiral sa akin ang pakiramdam na walang sinumang tao—- siguro ay maski pa ang mga tagaroon, na nagnanais manirahan sa lugar na iyon. Naisip ko lang naman, alam kong subjective ito. Pero ibigay na sana sa akin ang bagay na ito.

Bigo kami sa paghahanap namin kay Nunang. Umuwi kami sa bahay ng bestfriend niya. Sabi niya, baka daw dumaan doon. Matagal kaming naghintay. Ayokong umalis dahil iniisip kong kapag napalipas ko ang gabing iyon, marami na ang puwedeng mangyari. Baka hindi na namin mahabol si Nunang. Hanggang sa isang bata ang nagtatakbo at nagsabi sa amin na nakita raw nila si Nunang. Agad akong nagtatakbo sa lugar na itinuturo ng bata at nakita ko si Nunang na nagtatago sa isang malaking truck na nakaparada. Umiyak, pumalahaw agad nang makita ako, akala’y sasaktan ko o may gagawin akong hindi niya magugustuhan. Hindi naman daw siya makikipagtanan. Kasama lang daw niya ang lalaki pero hindi raw siya makikipagtanan. Pero ayaw sumama sa akin ni Nunang maski anong sabihin ko, maski anong paliwanag ko. Naroon ang boyfriend niya. Pinagmasdan kong mabuti ang lalaki. Inalam ko ang dahilan kung bakit nagkaganoon si Nunang dito. Kung magagawa nga ba ni Nunang na sumamang magtanan dito. Wala akong nakitang dahilan. Pandak ang lalaki, maitim, walang hitsura sa paningin ko. Inisip kong galit lang ako sa lalaki kaya ganoon ang tingin ko dito. 5’6 ang height ni Nunang, sexy, may hitsurang babae. Parehong teacher ang mga magulang ni Nunang, nagmula siya sa mga nag-aral na pamilya. Sa aking palagay, maski paano, pinalaki namin siyang may proper breeding. Paanong magiging personal choice ni Nunang na sumama sa isang lalaking tulad nito? Noon ko agad naisip, kung totoong magagawa ni Nunang na sumama sa lalaking ito, walang problema sa lalaki, na kay Nunang ang problema. Kung wala siyang problema, hindi niya gugustuhin na sumama sa ganoong klase ng lalaki. Hindi ko isinama si Nunang sa Marikina dahil natatakot siya sa gagawin ng tatay niya sa kanya. Kahit sabihin ko nang paulit-ulit na walang gagawin sa kanya. Napilitan akong kausapin ang mga magulang ng bestfriend niya para ipagbilin si Nunang na maski anong mangyari ay huwag pasamahin sa lalaki, dahil susunduin ko lang ng gabi rin iyon ang Mama ni Nunang para ito ang kumausap. Laking pasasalamat ko at nakipagtulungan sa akin ang mga magulang ng bestfriend niya. Pinapasok si Nunang sa loob ng bahay, kasama ang bestfriend, pinakain at pinatulog. Kinausap ko ang lalaki bago ako umalis. Pinauwi at pinagbilinan ko ang lalaki. Isa lang ang sabi ko sa kanya, hindi ako tutol na maging magboyfriend sila, pero huwag siyang gagawa ng bagay na makakasira sa buhay ni Nunang dahil talagang hahantingin ko siya. Natakot ata sa akin ang lalaki at umuwi na ng bahay. Nagbalik kami sa bahay ng bestfriend ni Nunang, kasama ko na ang Mama niya (nanay ko), para sunduin na si Nunang. At porket lola na niya ang sumusundo sa kanya, hindi na nagdalawang isip si Nunang na sumama. Naiuwi namin si Nunang nang gabing iyon. Nailigtas ko siya nang gabing iyon. Nalagpasan niya ang gabing iyon at naniniwala akong hinding hindi na iyon mauulit pa.

Kinausap ko ng masinsinan ang nanay ko, sinabi ko na huwag pagalitan si Nunang. Sinabi ko na sabihan ang kuya ko, at lalong huwag sasaktan. Sinabi ko na ako ang bahala kay Nunang. Nangako na ako sa nanay ko na ako ang mananagot anuman ang mangyari kay Nunang. Basta’t hayaan lang ako. Pinalipas ko ang ilang araw, pagkatapos ay kinausap ko si Nunang. Inassure ko sa kanya na okey lang sa akin na mag-boyfriend siya. Noon ko sinabi sa kanya na nauunawan ko siya, ipagtatanggol ko siya at hindi ko siya pababayaan kahit anong mangyari. Isa lang ang hihilingin ko, huwag siyang sasamang magtanan maski kaninong lalaki na ang dahilan niya ay dahil lang sa tumatakas siya sa problema—dahil sisirain ng mali niyang desisyon ang buhay niya. Sa akin na lang siya pumunta o tumakbo at ako na ang bahala sa lahat. Sinabi ko rin sa kanya na mag-boyfriend lang siya ng mag-boyfriend, i-enjoy lang niya ang buhay. Huwag niyang intindihin ang galit ng nanay at tatay niya, basta’t ipangako niya sa akin na hindi siya uuwing malaki ang tiyan. Hindi sumagot si Nunang, hindi siya nangako, nakikinig lang siya. Nakinig lang siya pero wala siyang ipinangako.

Isang taon ang lumipas, siya mismo ang nakipag-break sa boyfriend niya. Kung anuman ang kanyang personal na dahilan—kanya na lang iyon. Basta na-justify ko ang naging pagtingin at pakiramdam ko noon. Totoo pala ang naging tingin ko sa hitsura ng lalaki base na rin sa pagkumpirma ko kay Nunang. Pagkalipas ng ilang taon ay nag-asawa na ang lalaki (ewan kung kasal) at ngayon ay may anak na. Bata pa itong nag-asawa. Sumulat pa sa email kay Nunang, nagso-sorry sa lahat ng kasalanan at nagpapasalamat sa lahat ng nagawa at naibigay (materyal) ni Nunang sa kanya. Deadma ever na ang pamangkin ko. Wala raw sa kanya iyon dahil hindi siya guilty! Mas lalong hindi siya bitter! Napangiti ako, kung paniniwalaan kong mana sa ugali ko ang pamangkin ko, masasabi kong sa edad niyang ito ay buo na ang kanyang pagkatao at alam na niya ang kanyang ginagawa. Sa totoo lang ay si Nunang ang dapat magpasalamat ng malaki sa lalaking ito, ako, at ang buong pamilya namin. Salamat at hindi si Nunang ang nasa kalagayan ng babaeng kinakasama niya. At ang bestfriend ni Nunang na pinuntahan ko noon ay maaga ring nag-asawa at ngayon ay may anak na rin. Samantalang si Nunang na buong akala ko’y maagang mapupunta sa ganoong kalagayan, hanggang ngayon ay dalaga pa, masaya at puno ng buhay! Napaka-ironic talaga ng buhay.

Lumipas ang panahon at tuluyang nawala na sa sistema ng buhay niya ang kanyang “first love” na ngayon ay itinatatwa na niyang “first love” niya. Hehe. Nagkaroon ako ng sariling bahay at buhay. Sa akin madalas tumira si Nunang. Tuwing bakasyon ay sa akin siya tumitira. Isang buwan umaabot hanggang limang buwan at ang pinakahuli ay umabot ng halos isang taon, pabalik balik siya sa Marikina at San Mateo.

Minsan ay kumakain kami ng niluto kong adobong gizzard. Noon lang siya nakakakain ng ganoong pagkain, nasarapan at nagtanong, “Tita Glady, anong ulam ‘to?” Pinasakay ko siya, sabi ko adobong lizard. Nagtaka ang mukha niya. Pero magaling akong umarte, pinanindigan kong kumakain ako ng butiki! Hindi na siya kumibo. Ilang buwan ang lumipas, umabot pa nga ata ng isang taon. Tinanong niya ako kung kailan daw ba uli ako magluluto ng butiki! Nasarapan pala ang luka-luka, fan ko kasi siya sa pagluluto. Tawa ako ng tawa lalo’t noong nakakita siya ng maraming butiki sa kisame ay itinuro niya sa akin. “Ayun, tita Glady! Ayun! Hulihin natin!” All this time, naniniwala pala siyang kumakain ako ng butiki! Pati siya, paniniwala pala niya’y kumakain siya ng butiki!

Noon ko napatunayan na bata pa si Nunang. Inosente pa, nagtitiwala at naniniwala pala siya sa lahat ng sinasabi ko. Lalo akong naniwala na hindi lang siya basta nakikinig sa mga sinasabi ko, naniniwala pala siya.

Isang gabi ay pinag-usapan namin ang lahat-lahat. Sa buhay niya, sa buhay ko, isang gabing nag-iyakan kami. Buong magdamag. Wala kaming problema, nasumpungan lang naming mag-emote, magkuwentuhan ng mga natapos na naming pag-ibig. Alam kong sa sulok ng puso niya ay nagpapasalamat siya sa ginawa ko sa isang gabing pagliligtas ko sa buhay niya. Iisa lang ang tugtog na paulit-ulit niyang pinatutugtog ng gabing iyon, ang kantang What’s Forever for? Ang pinag-uusapan namin ay kung bakit kailangang magmahal ang isang tao na tapos ay mawawala rin naman ang pagmamahal. Para saan pa raw ang salitang forever kung wala naman itong paggagamitan? Sa panahong iyon ay mas nauunawaan ko na ang lalim ng pagkatao ni Nunang, at mas nauunawaan na niya ang lalim ko. Noon ko napatunayang hinding hindi nga pala niya magagawa na sirain ang pagtitiwala namin sa kanya, ang paraan ng pagpapalaki ng nanay ko sa amin, sa kanya, na may dignidad bilang tao, bilang babae. Nagmahal lang siya pero hindi kasama sa pagmamahal na iyon ang i-compromise ang kanyang buong pagkatao. Isang bagay na tiniyak niya sa akin, hindi siya gagawa ng isang bagay na magpapasama ng loob ng kanyang mga magulang, lalo na ng kanyang Mama.

Para kaming baliw, umiiyak at tumatawa kami sa mga kuwento namin buong magdamag na iisa ang tugtog, hanggang sa kapwa kami natigilan nang mapasulyap kami sa bintana, dahil umaga na pala. Ang lakas ng tawa namin ni Nunang. Hindi na kami na nakatulog pa. Magang maga ang mata namin at ang sakit ng ulo namin buong maghapon.

Mahilig akong kumanta, sabi ni Les, magaling daw akong kumanta. O masasabing maganda raw ang boses ko. Sabi rin ng ilang kaibigan ko na nakarinig ng boses ko. Pero bihira ang nakakaalam nito dahil hindi ako kumakanta kung saan-saan. Sa mga okasyon lang sa pamilya, sa bahay. At kung hindi ka pa nakakapunta sa isa sa mga okasyon sa amin, hindi mo pa ako naririnig kumanta. Hehe. Mana raw ako sa tatay ko, kasi magaling ang tatay kong kumanta. Pero siyempre, mas magaling ang original. Masasabi ko na malaki ang naging impluwensiya ko kay Nunang sa pagkanta bagama’t magaling din kumanta ang tatay niya. Sa akin siya nagpaturo ng mga old songs na hindi niya alam kantahin tulad ng mga kanta ng Air Supply at Melissa Manchester’s Don’t Cry Out Loud, atbp. At maniwala kayo, magaling kumanta si Nunang. Kinakanta niya ang Power of Love nang nakaupo, sa pinakamataas na tono pero walang ka-effort effort, kung paano at kung saan siya kumukuha ng hangin sa pagkanta ay hindi ko alam. Dumating ang oras na sa tuwing nagkakantahan kami ay nagpapasahan na kami ng mikropono. Kapag mataas na ang tono, siya na ang kumakanta. Sa tuwing hindi niya alam ang tono ay ibabalik niya sa akin. Hindi kami nagdu-duet, pasahan ang tawag namin doon. Minsan, pinakanta niya ako ng pinakanta sa videoke microphone ko. Akala ko ay galing na galing siyang kumanta sa akin, iyon pala ay gusto lang niyang malaman ang mga lumang kanta na paborito ng kasalukuyan niyang boyfriend noon. Lihim pa akong pinagtatawanan ng luka-luka dahil naisahan niya ako. Ginantihan ko naman siya, birthday ni Les at nasa bahay ang lahat ng barkada namin para mag-celebrate. Pinaupo namin si Nunang sa gitna ng salas at pinakanta ng pinakanta. As if akala mo ay may singer sa harapan namin at nagre-request lang kami ng mga gusto naming kanta. Lahat ng request namin ay nakanta niya. Mula sa pinakamahirap hanggang sa pinakamataas na tono. Sabi pa nga ng mga barkada ko, para daw plaka si Nunang.

Two years ago ay nagpunta siya ng Canada dahil nag-migrate na sila doon ng nanay at half sister niya. Ayaw niya, dahil ayaw niyang iwanan ang boyfriend niya noon. As usual. After one month, tumawag siya sa amin, nagpapasundo sa airport dahil uuwi na raw siya. Takang taka kaming lahat. Walang nagawa ang nanay niya, ang mahal ng pamasahe pero walang nagawa sa kanya. Ganoon katigas ang loob at ang ulo ni Nunang. Imagine, almost 60k ang nagastos ng nanay niya para lang bumalik siya ulit ng Pilipinas pagkaraan lang ng isang buwan? Pagsundo namin sa kanya sa airport, ang saya-saya niya, tawa ng tawa, at ang sabi, waahhhhhhh naisahan ko si Nanay!!!

Malungkot daw siya sa Canada. Gusto raw niya sa Pilipinas. Gusto raw niya sa tatay niya, sa Mama niya, sa mga pinsan niya, sa mga tito at tita niya, -- sa akin. Masaya daw siya sa amin, mahal daw niya kami. Biro ko sa kanya, lalaki lang ang dahilan kaya siya umuwi. Pero ilang buwan pagkalipas, nakipag-break siya sa boyfriend niya. At ilang buwan din ang lumipas may bago na naman siyang boyfriend. Parang gusto kong magsisi na pinayuhan ko siyang magboyfriend lang ng mag-boyfriend. Masyado niyang sineryoso ang payo ko.

Sa akin siya halos tumira sa loob ng isang taong mula nang nagbalik siya ng Pilipinas. Pero iyon ang usapan nila ng kanyang nanay, isang taon lang siya dito at babalik na ulit siya ng Canada para mag-migrate na ng tuluyan. Sa panahong ipinamalagi niya dito, defined na ng husto ang closeness niya sa aming lahat, sa Mama niya (na okey nang makipag-boyfriend siya), sa mga mga tito at tita niya, sa mga pinsan niya at sa one and only tita Les niya na kakampi niya at ka-conspiracy na niya sa marami niyang secret. Pinalitan na ni Les ang role ko. Favorite daw niya ang pochero, ang luto ni Les na pochero. Nagtataka ako kung bakit. Sarap na sarap siya sa luto ni Les eh samantalang hindi naman ako nasasarapan kasi parang mechado. Tinanong ko siya, bakit mo paborito ang pochero ni Tita Les? Sagot niya, kasi ito pa lang ang pocherong natikman ko. Hahaha!

Ilang araw bago siya bumalik ng Canada, iyak siya ng iyak. Ako din ay iyak ng iyak, pero hindi na niya alam siyempre iyon, kasi ayokong madagdagan ang lungkot niya. Akin na lang iyon. Hindi pa man lang kasi siya nakakaalis ay nami-miss ko na siya. Nami-miss ko ang mga Pasko, Bagong Taon, Birthday, etc. na okasyong magkakasama kami. Ma-mimiss namin ang pag-aalaga niya sa kanyang mga pet (nagkaroon ako ng hayupan dito sa San Mateo dahil sa sobra niyang hilig sa hayop). May pusaan siya sa likod ng bahay ko, may isdaan siya sa harapan ng bahay ko. May alaga siyang pusa at mga aso sa Marikina. Mayroon siyang pagong na itinakas niya sa LRT2. Nahuli kasi siyang may dalang pagong at ayaw siyang papasukin. Inilagay niya sa kasuluk-sulakan ng bag niya. Naitimbre pala sa ibang mga guard ng LRT2 at kung paano niya nagawang ipuslit, hindi ko alam. Basta’t nakarating ang pagong niya sa bahay namin sa Marikina. At hanggang ngayon ay buhay pa ang pagong niya at mag-isang naglalangoy sa aquarium na animo’y isa ng pawikan.

Araw ng alis niya papuntang Canada, nagpunta sa bahay namin ang kasalukuyang boyfriend niya. Nasa labas lang, hindi pa rin kasi alam ng tatay niya na may boyfriend siya, kami-kami lang ang nakakaalam (pati Mama niya ay kasabwat na namin). Nilabas ng Mama niya ang boyfriend niya na noon ay umiiyak, pinayuhan silang dalawa at sinabing may tamang panahon sa kanila. Iyak ng iyak si Nunang, bagama’t buong akala ng tatay niya ay siya ang iniiyakan. Hehe. Sa airport, bumunghalit ng iyak si Nunang, niyakap niya kaming lahat, hinalikan at sinabing mahal na mahal niya kami. Bilin niya sa kanyang Mama, huwag pang mamamatay. Hintayin daw ang pagbabalik niya, dahil mag-aalaga pa raw ng anak niya. Kaya’t ang biro namin sa nanay ko, wala siyang karapatang mamatay hangga’t hindi pa siya nagkakaapo kay Nunang. Pag meron na, puwede na. hehe. Joke, joke, joke...

Ngayon ay 22 years old na si Nunang, totoong nakinig siya sa mga sinabi ko. Nakikipag-break lang siya kung ayaw na niya at nakikipag-boyfriend siya kung gusto niya. At minsan man ay hindi siya umuwing malaki ang tiyan (pero malaki ang tiyan niya dahil sa bilbil). Ang ironic nga, nangyari iyon sa iba niyang kaibigan at pinsan. Expect the unexpected ika nga. Nasa Canada na siya ngayon at madalas namin siyang ka-chat. Lagi niyang tinatanong ang mga alaga niya, ang pusa niyang si Sabina, ang mga anak ng aso naming si Obol, si Potchie, etc. Hindi ko pa pala nasabi sa kanya na namatay ang tanim niyang papaya sa likuran ng bahay ko pagkatapos namin maharvest ang bunga at gagawin kong atchara. Kuwento niya sa akin ay madalas siyang manghabol sa Canada ng mga naggalang rabbit. Nasa kalsada lang daw ang mga rabbit doon. Tumatawid sa kalye. Nai-imagine ko kung paano niya ginagawa ang panghahabol ng rabbit, hehe. Mahigit isang buwan na siya doon at hindi pa naman siya tumatawag para sabihing uuwi na uli siya ng Pilipinas. Parang Baguio lang ang Canada sa kanya kapag ginawa niya ulit iyon. May trabaho na siya ngayon. Sa isang fastfood daw at sumuweldo daw siya sa loob ng 2 linggo ng 350 dollars dahil part time lang siya. Nag-aaral pa kasi siya doon. Kumukuha siya ng kursong care giver.

Bilin ko ay mag-ipon siya ng pera. Pagandahin niya ang buhay niya. Bumuo siya ng pamilya niya, isang buong pamilya na hindi niya naranasan noong bata pa siya. Boyfriend pa rin niya ngayon ang boyfriend niya bago siya umalis ng Pilipinas. At sabi niya sa akin, seryoso na siya this time. Oo naniniwala ako, naniniwala naman ako sa lahat ng sinasabi niya. Nagtitiwala ako. At alam ko, sa sulok ng puso niya, naniwala siyang mahal namin siya, naniwala siyang nagtiwala ako sa kanya, at naniniwala siyang lagi’t lagi ay may isa pa rin siyang pamilyang babalikan dito sa Pilipinas. At may tita Glady siya na mananatili niyang tita Glady, forever!!!

What is the essence of digital karma? Well, It speaks for itself.


PS: Ngayong Oct. 22, Happy birthday Nunang!!! Ka-beerday pa talaga niya ang tatay niya! We love you! MWAAAHHH!!!

DIGITAL KARMA PRESENTS... SNOW IN AUGUST

Katatapos ko lang panoorin ang 20 episodes ng Korean drama na "Snow in August" na ang bida ay sina Chu Sang-Mi at Jo Dong-Hyuk. Mahilig ako sa Korean drama dahil marami akong natututuhan na mga teknik sa pagsusulat at execution ng kuwento. Siguro ay matatawa ang iba ngunit totoo ito. Ginagawa kong study ang Korean drama sa pagbuo ng premise, plot, characterization, twist at ending. Magaling ang mga writer ng Korean drama pagdating sa puntong ito. May mga disiplina sila sa pagsusulat. Hindi nila ikino-compromise ang salitang "happy ending" sa kanilang kuwento. Ang higit na mahalaga sa kanila ay makatugon sila sa premise ng kuwento, at ma-achieve nila ang aspirasyon nila bilang manunulat. Nahuhusayan ako sa pagbuo nila ng time frame. Wala akong makitang loopholes o daya man lang. So far, sa mahigit na 30 korean drama na napanood ko, nakita ko ang pagiging maingat nila sa paggamit ng oras. Ang plot nila ay simple lang at makakakonekta ang mga Filipino viewers dahil sa ilang kultura na may pagkakapareho sa atin. Pati ang paggamit nila ng pagkain ay isang mabisang elemento para maka-attract ng viewers. Maingat sila sa pagbuo ng twist at element of surprise. Nagiging makatarungan ang ending (happy o sad ending man) dahil hindi sila nagkukulang ng "planting" sa kuwento na ginagamit naman nila sa kanilang twist at mga rebelasyon.

Ang plot ng "Snow in August" ay simple lang. Isang babaeng (Chu Sang-Mi) niloko ng asawa, may isang anak na batang lalaki at sa gabi ng kaarawan ng bata ay nasagasaan at namatay. Apat na taong nag-mourn ang ina (babae) hanggang sa nakatagpo siya ng panibagong pag-ibig. Isang lalaki (Jo Dong-Hyuk) na may anak na batang lalaki na ang edad ay limang taong gulang. Ang kuwento naman ng lalaki ay iniwanan ito ng asawa at mag-isang nagpalaki ng anak. Ang bidang lalaki ang naging hero ng bidang babae, ito ang naging dahilan upang ang babae ay magtagumpay at makaahon mula sa kaapihan ng asawa nito at kabit ng asawa nito. Nagpakasal at naging buo ang pamilya ng dalawang tauhan at may instant anak na sila sa katauhan ng batang lalaki na anak ng bidang lalaki. Only to find out, ang nakasagasa sa anak ng babae (Chu Sang-Mi), ay ang lalaking kanyang pinakasalan(Jo Dong-Hyuk). Walang kamalay-malay ang bidang lalaki na nakasagasa siya at nakapatay ng isang inosenteng bata, may apat na taon na ang nakakaraan.

Matitinding drama, iyakan at flashback ang nagaganap sa kuwento. May halong komedi sa pamamagitan ng ibang tauhan, may halong aksiyon at lumulutang na ito'y isang family oriented movie.

Nakialam ako sa kuwento. Nag-fill in the gaps ako sa mga eksena. Umasa ako sa ending na inaakala kong magiging ending nito. Gusto ko ay happy ending. Dahil katuwiran ko'y napakarami na nang pinagdanaang hirap ng bidang lalaki at bidang babae. They deserve to be happy, gusto ko na may rebelasyon sa dulo ng kuwento na iba pala ang nakasagasa. Gusto ko na ang nakasagasa ay iyong kontrabida sa kuwento. Pero sa huli'y binigo ako ng ending ng Snow in August. Ang nakasagasa talaga ay ang bidang lalaki. Nahatulan at nakulong. Nagalit for a while ang bidang babae sa bidang lalaki at sa batang lalaki na anak nito. Bumalik ang emotional trauma ng babae. Ang ending, magkasamang naglalakad ang bidang babae at ang batang lalaki (anak ng bidang lalaki) sa isang kalsada, maraming puno at may mga snow. Implied na naghihintay sila sa paglaya ng bidang lalaki.

Hindi ako solved sa ending. Ayoko ng ganoong ending. Maraming hindi naisarang mga isyu sa kuwento. Ano na ang nangyari sa ibang mga tauhan na may malaking kaugnayan sa kuwento? Hindi na nagpakita ng compromise o dialogue sa dalawang bidang tauhan after ng ilang confrontation scene ng dalawa. Umaasa ako na putol lang ang nabili kong dvd at may susunod pa itong mga episode. Nag-research ako sa internet at nakita ko na 20 episode lang talaga ito. Unless, hindi pa talaga ito natatapos ipalabas sa Korea. Pero kung ang ending talaga nito ay makukulong ang bidang lalaki at dadaan na naman sa emotional trauma ang bidang babae, nakakainis ang ending na ito. Sabi ko nga sa sarili ko, napakawalang kuwenta ng ending na ito. Na-frustrate talaga ako!!! Napapaloob na ako sa "Readers Response Theory". Nakikialam na ako sa kuwento. May pakialam na ako sa mga tauhan at nagiging bahagi na ako ng kuwento unconsciously.

Binalikan ko ang premise ng kuwento. Hinanap ko ang aspirasyon ng manunulat. Hindi ako titigil hangga't hindi ko nauunawaan kung bakit kailangan na ang makasagasa sa anak ng bidang babae ay ang bidang lalaki na kanyang pinakasalan. Bumuo ako ng premise mula sa point of view ng bidang lalaki. Ang premise ay isang lalaki na nakasagasa sa anak ng babaeng kanyang pinakasalan, ang babaeng iniligtas ng lalaki ang buhay ng paulit-ulit. Ano ba ang gustong patunayan ng manunulat? Ano ang gustong sabihin at aspirasyon ng manunulat ng Snow in August?

At ito ang na-realize kong sagot. Ang tao ay deserve na malaman ang kanyang naging pagkakamali sa buhay, at makatarungan na ituwid ang pagkakamaling iyon. Hindi man batid ng isang tao ang kanyang naging pagkakamali, hindi excuse iyon upang makaligtas siya sa salitang KARMA.


fin.