MALIKHAING PAGSULAT (talinghaga at kariktan)

ALON
Ilang ulit mo akong paaamuin,
Nang iyong marahas na pagsuyo?
Mula sa lalim ng karagatang
Lumunod sa pintig nyaring puso.

Ilang ulit mo akong tatangayin,
Nang iyong makamandag na halik?
Palayo sa dalampasigang tahimik,
Tungo sa daluyong ng pagtatalik.

Ilang ulit mo akong liliyuhin,
Nang uli-uli mong pangako?
Upang muli’t muling magluwal,
Nang buhawing ‘di nahahapo.

***

Ang tula ay may katawan at kaluluwa. Sinisining mabuti sa pamamagitan ng pagbuo at pagbalangkas ng mga salita kung paano nabibigyang buhay ang isang tula.

Ang tugma at sukat ay mga bahagi ng istruktura o anyo ng tula at ito ang nagsisilbing katawan. Samantalang ang talinghaga at kariktan ay ang kaluluwa o ang bahaging espiritwal ng tula.

Ang tulang Alon ay isang tulang may malayang taludturan. Samantalang ang tulang Deadline ay isang halimbawa ng paggamit ko ng lalabingdalawahing sukat na may tugma.


DEADLINE

Tiktak… kring-kring… Panaginip, sinisimsim –
May istorbo sa diwa kong nahihimbing;
Sa pagtulog gusto ko pang magpaangkin,
Sa salamin ang mukha ko’y tila lasing.

Umuusok, sa init ang aking tasa.
Nagwawala, sa ingay ang kutsarita
Gumaguhit, kapeng itim sa panlasa.
Kumukulo, sa isipa’y abakada.

Taktak… riprip… ang sound effect sa ‘king silid
Kailangang magmadali’t magmabilis,
Sobrang inip ang butiki’y napaidlip,
Nang magising ang obra ko’y punit-punit.

***


Ang tula ay hindi paglalaro lamang ng mga salita, pagtutugma o pagriritmo. Kailangang masinop ang paggamit ng mga salita at hindi watak-watak. Bumubuo ng isang ideya sa pamamagitan ng mga taludtod at nangangahulugan ito ng maingat na pamimili ng mga salita. Ang tula ay gumagalaw o may ginagalawang isang mundo. Nagpapakahulugan ng isang buong mundo. Ayon kay Prof. Virgilio Almario, Dekano ng Kolehiyo ng Arte at Literatura sa Unibersidad ng Pilipinas, ang isang tula na masinsin ay isang mahusay na tula. At ang tulang masinsin ay hindi kayang ilipat ang ilang taludtod sa ibang saknong.

Kailangan ang tugma at sukat upang sumulat ng mga taludtod, subalit mahalaga ang talinghaga at kariktan upang mabigyang buhay ang tula. Nangangahulugan na ang tula ay hindi ang sukat at tugma kundi ang sinasabing kaluluwa nito at ito ang tinutukoy na talinghaga at kariktan.

Ang tinutukoy na ideya o kaisipan sa tula ang bumabalot na misteryo. Ang tawag kung tumutukoy sa kataga at pangungusap na nagkukubli ng kahulugan ay metapora. Gumagamit naman ng imahe at simbolo kung hindi tuwiran ang pagpapahayag ng kaisipan, damdamin at pagnanais upang higit na mabigyan ng kulay at hugis ang pagpapakahulugan ng tula.